بررسي تحليلي تجربۀ عرفاني در روان‌شناسي فرافرديِ استانسيلاو گراف

در اين نوشتار جايگاه تجارب عرفاني در روان‌شناسي فرافردي استانيسلاو گراف از منظر فلسفه ذهن بررسي و تحليل مي‎‌شود. گراف برخلاف ديدگاه رايج در روان‌شناسي آكادميك، تجارب عرفاني را زمينه‌اي براي دسترسي به سطوح عميق‌تر روان و آگاهي مي‌داند. او از الگوي هولوگرافيك در فيزيك بوهم براي تبيين ظهور آگاهي در تمام مراتب هستي استفاده مي‌كند و معتقد است كه فيزيك نوين در تقابل با جهان‌بيني نيوتنيدكارتي، امكان دفاع از واقع‌نمايي تجربه عرفاني و دسترسي به نظم مستتر جهان را فراهم مي‌سازد. گراف با توجه به نابسندگي‌هاي تفكر فيزيكاليستي، يك الگوي هولوگرافيك از آگاهي ارائه مي‌دهد. به نظر گراف وحدت ارگانيك با عالم يكي از ويژگي‌هاي تجربه عرفاني است. گراف شرايطي مثل بيماري و كم‌خوابي را نيز زمينه‌ساز تجربه عرفاني مي‌داند كه اين امر در قالب تقليل تبييني قرار مي‌گيرد كه لزوماً مورد قبول صاحبان تجربه عرفاني نيست. گراف توصيفات عرفا از تجربه عرفاني را صرفاً با رجوع به مقولات و چارچوب فرهنگي آن‌ها تبيين مي‌كند. لازمۀ چنين ديدگاهي ايجاد تمايز بين تجربۀ محض و تفسير آن است كه با آزمون فكري شفافيت در فلسفه ذهن قابل نقد مي‌باشد.