تحول كاربري اراضي در نواحي روستايي پيرامون شهر كاشان

در بستر زمان، عوامل و نيروهاي دروني و بيروني، هر يك به شكلي در روند تحولات سكونتگاه‌هاي روستايي تأثيرگذارند. به عبارتي كاربري اراضي سكونتگاه‌هاي روستايي و شهري به‌عنوان يك نظام مكاني فضايي دائم در حال تحول‌اند اين تحولات از يكسو تحت تأثير نيروها و روندهاي دروني اين نظام‌اند، و از طرفي از عوامل و نيروهاي بيروني كه خود از ساير واقعيت‌هاي مكاني فضايي و يا غير فضايي نشأت مي‌گيرند، تأثير مي‌پذيرند. بخش مركزي كاشان نيز در حال تجربه اين تحولات مي‌باشد. اين منطقه با بيش از 300 هزار نفر جمعيت، از مشكلاتي همچون، عدم تعادل فضايي، پراكنده رويي و تمركز شديد رنج مي‌برد. پيامد منطقي اين تمركز را مي‌توان در رشد كالبدي شهر كاشان، خالي شدن سكنه روستاها، پديدار شدن نابرابري‌هاي اجتماعي و اقتصادي، تخريب اراضي كشاورزي، بورس‌بازي زمين و رانت‌خواري، آسيب‌هاي اكولوژيكي و... مشاهده نمود. ازاين‌رو، تحليل كاربري اراضي در اين محدوده ضرورت دارد. براي اين منظور نخست با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي لندست 8 و با تكيه‌بر بعد ريخت‌شناسي ساختار فضايي، تغييرات كاربري اراضي استخراج، تحليل و براي سال 1410 شبيه‌سازي مي‌شود. در گام دوم، با استفاده از سه شاخص توزيع، خوشه‌بندي و تجمع، بر پايه داده‌هاي جمعيت در سال‌هاي مزبور، سيماي فضايي منطقه ترسيم مي‌گردد. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد، نظام كاربري اراضي منطقه به‌طور شديدي متأثر از پديده خزش شهري است، كه اين امر زمينه تحول كاربري‌هاي اراضي روستاها به‌ويژه اراضي كشاورزي را فراهم كرده است. همچنين، عوامل و نيروهاي دروني و بيروني مختلف با منشاء محيطي اكولوژيك، اجتماعي اقتصادي و كالبدي در تغيير كاربري اراضي اثرگذار بوده‌اند، كه در اين ميان نقش منابع آب و جريان جمعيت از اهميت بيشتري نسبت به ديگر عوامل برخوردار است. درواقع، روستاها به‌منزله عرصه تكميلي براي كاركردهاي شهر كاشان شده‌اند.