تبيين روابط قدرت كنشگران در توليد و بازتوليد فضاهاي شهري در اراضي عباس‌آباد شهر تهران

Explaining The Power Relations of The Actors of Production and Reproduction of The Urban Space of Abbas-Abad lands in Tehran

گفتمان توليد و بازتوليد فضاي شهري طي دهه‌هاي اخير در ادبيات شهري موردتوجه قرارگرفته است. توليد فضاي شهري، مفهومي چندوجهي است كه مي توان آن را مجموعه‌اي از فرايندها و اقدامات فردي و گروهي انساني نظير تصميم‌گيري، مشاركت در كنترل و مالكيت شهري و مشاركت در توليد فضاي فيزيكي دانست. تأكيدات انديشمندان مختلف، رابطه و تأثير قدرت در ايجاد فضاهاي شهر را عيان مي‌سازد. امروزه فضاهاي شهري ما، به خاطر انحصارطلبي‌ها، برنامه‌ريزي مختص يك يا چند گروه خاص، فقدان عرصه‌اي براي مشاركت و ابراز عقيده‌ استفاده‌كنندگان از فضا، عدم توجه به منافع عمومي، با مشكلات متعددي مواجه است. در جريان توليد و بازتوليد فضاي شهر،كنشگران متعددي هركدام داراي قدرت متفاوت و با دسترسي به منابع قدرت مختلف به تأثيرگذاري مي‌پردازند. اراضي عباس تهران، يكي از محدوده‌هاي باارزش و داراي پتانسيل‌هاي منحصربه‌فرد است. نحوه توليد و بازتوليد و بهره برداري از آن در دهه‌هاي اخير توسط اقشار مختلف تأمل‌برانگيز بوده و به نظر مي‌رسد كه روندها يا عواملي، مستقيم يا غيرمستقيم، باعث شده است اين محدوده باارزش، از حالت ايده‌آل «شهر براي همه شهروندان»، به حالت «هر بخش شهر براي قشري خاص» تبديل گرديده و متعلق به همه مردم نباشد. لذا اين پژوهش به دنبال شناسايي كنشگران تأثيرگذار در توليد فضاي عباس‌آباد و همچنين بررسي روابط قدرت بين آن‌ها بوده است. گردآوري داده‌ها با مصاحبه نيمه ساخت‌يافته با روش نمونه‌گيري گلوله برفي و همچنين بررسي اسناد و مشاهده ميداني بوده و براي تحليل از نرم‌افزار ميك‌مك استفاده شده است. يافته­هاي اين پژوهش نشان مي­دهد كه دولت و حكومت، به‌عنوان دو نهاد وابسته به يكديگر و گاه در تضاد باهم، به هدايت و كنترل توليد فضاي عباس آباد پرداخته­اند، بخش خصوصي مستقل، در اين فرايند وجود ندارد و آنچه به اسم بخش خصوصي وجود دارد وابسته و تحت كنترل و اراده دولت و حكومت فعاليت مي­كنند. روابط قدرت بين كنشگران در عباس‌آباد به هيچ وجه معطوف به شهروندان و سازمانهاي مردم نهاد نيست. تناقض موجود در اهداف و عمل انجام‌شده در اراضي عباس‌آباد، منجر به از دست رفتن بخش زيادي از پتانسيل اين فضاي شهري بزرگ در بازتوليد از لحاظ تامين نيازهاي اقشار مختلف شهروندان شده است. ميزان قدرت هر كنشگر در توليد فضاهاي شهري، وابستگي زيادي به منبع قدرت وي دارد و بنابراين براي موازنه قدرت كنشگران، مهم و ضروري است كه موارنه منبع قدرت آن‌ها را به تعادل رساند. اين امر مستلزم ايجاد تحولات و اصلاحاتي در حوزه ساختاري و عملكردي در فرايند توليد فضاي شهري است.

Urban space production is a multifaceted concept that can be considered a set of processes and individual and group human actions such as decision making, participation in urban control and ownership, and participation in the production of physical space. The emphasis of different thinkers reveals the importance of power in creating urban spaces. Today, our urban spaces face many problems due to monopolies, planning for one or more specific groups, lack of participation and expression for space users, and lack of attention to public interests. During the production and reproduction of urban space, several actors each have different powers and influence by accessing different power sources. Abbas-Abad lands of Tehran are one of the valuable areas and have unique potentials. How it is produced, reproduced, and exploited in recent decades by various strata has been thought-provoking. It seems that political trends have changed this valuable space from the ideal "city for all citizens" to the state of "every part of the city has become for a specific class". Methodology: Therefore, this study sought to identify influential actors in Abbas-Abad space production and examine the power relations. Data were collected through semi-structured interviews by snowball sampling method, document review, field observation, and Mic-Mac software was used for analysis. Results: The findings of this study show that the government and the government, as two interdependent and sometimes contradictory institutions, have directed and controlled the production of Abbas-Abad space. There is no independent private sector in this process and what is called the private sector. They are affiliated and operate under the control and will of the government and the government. The power relations between the actors in Abbas-Abad are in no way focused on citizens and non-governmental organizations. Conclusion: The challenges in Abbas-Abad decreased the potential of this ample urban space in reproduction to meet the needs of different segments of citizens. The level of power of each actor in the production of urban spaces is highly dependent on his source of power. Therefore, to balance the power of actors, it is essential to balance their source of power. This issue requires changes and reforms in the structural and functional field in urban space production.