پديد آورندگان :
حوصله دار صابر، ريحانه دانشگاه ازاد اسلامي واحد رشت - گروه معماري، رشت ، ايران , صفري، حسين دانشگاه ازاد اسلامي واحد رشت - گروه معماري، رشت ، ايران , اسدي، فرزانه دانشگاه ازاد اسلامي واحد رشت - گروه معماري، رشت ، ايران , اكبري گوابري، بهمن دانشگاه ازاد اسلامي واحد رشت - گروه روانشناسي ،رشت ، ايران
كليدواژه :
كودك , شهر رشت , تصوير ذهني , محيط آموزشي
چكيده فارسي :
در هر نظام آموزشي، عوامل مختلفي در تعامل با هم قرار مي‌گيرند تا فرآيند ياددهي و يادگيري براي فراگيران حاصل گردد. در اين بين، ويژگي‌هاي كالبدي مدارس از جمله مباحث بسيار مهم در ارتقاء كيفيت آموزش و يادگيري است. توجه به اين مؤلفه‌ها در طراحي نه‌تنها در راستاي ارتقاء كيفي محيط مي‌تواند مفيد باشد؛ بلكه به سبب مقياس ذهني كودك مي‌تواند بر تصوير ذهني او از محيط تأثير گذاشته و از اين گذر بر شكل‌گيري مفاهيم رفتاري مانند خوانايي و حس تعلق به محيط مؤثر واقع گردد. هدف از پژوهش حاضر شناسايي و بررسي مؤلفه‌هاي كالبدي مؤثر بر تصوير ذهني كودكان از محيط‌هاي آموزشي مي‌باشد. روش‌شناسي اين پژوهش ازنظر هدف كاربردي، ماهيت: توصيفي-تحليلي، استراتژي: پيمايش، شيوه پژوهش: كيفي و كمي به‌صورت تركيبي مي‌باشد. روش كسب و استخراج تصاوير ذهني كودكان در اين مطالعه، «نقشه‌هاي كروكي وار» و تحليل با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA نسخه 2020 است. همچنين براي رتبه‌بندي عوامل اكتشافي نيز از روش تحليل عاملي و نرم‌افزار SPSS نسخه 22 استفاده شده است. جامعه آماري پژوهش دانش‌آموزان مقطع دوم دبستان‌هاي دخترانه و پسرانه شهر رشت مي‌باشند كه تعداد 120 نفر از آنها از طريق نمونه‌گيري در دسترس انتخاب شدند. نتايج گام اول پژوهش مشخص كرد كه از ميان فضاهاي كالبدي مدارس به ترتيب، بيشترين فراواني در ترسيم عناصر كالبدي مدرسه به ترتيب از ان كلاس‌ها (32%)، حياط و زمين بازي (28%)، و راهرو مدارس(18%) است و كمترين اشاره نيز به آبخوري مدرسه (8%) شده است. در واقع به نظر مي‌رسد كه فضاهاي كالبدي كه دانش‌آموزان به طور روزانه در مدرسه با آنها درگير هستند، در تصاوير ذهني آنها از مدرسه نمايان است. در گام دوم پژوهش، 4 عامل «هندسه و چيدمان فضا»، «فضاهاي باز و نيمه‌باز»، «فضاهاي ارتباطي» و «نشانه‌ها»، به عنوان عوامل تشكيل دهنده تصاوير ذهني كودكان شناسايي شدند كه از ميان اين عوامل، «هندسه و چيدمان فضا»، بيشترين تأثير را بر نقشه‌هاي ذهني كودكان در نمونه‌هاي مورد مطالعه داشته است. تاثير « فضاهاي باز و نيمه‌باز»، نيز تأثير به‌وضوح در نقاشي و تصاوير ذهني كودكان مشهود بود. عامل « فضاهاي ارتباطي»، عامل مهم ديگري بود كه بعضاً در تصاوير ذهني كودكان از محيط آموزشي‌شان به چشم مي‌خورد. در خصوص عامل چهارم، «نشانه‌ها» ورودي مدرسه جزء پرتكرار ترين نشانه‌ها در نقاشي كودكان بود همچنين بوفه‌هاي مدارس در اكثر نقاشي ها به چشم مي‌خورد، تخته سياه عنصر غالب تصاوير كودكان از كلاس و پله‌هاي مدارس در مدارس داراي طبقات، جزء عناصر پرتكرار نقاشي كودكان به حساب مي‌آمد.
چكيده لاتين :
In each educational system, different factors are placed in interaction to achieve learners' teaching and learning process. Introduction: physical characteristics of schools are essential topics in improving the quality of education and learning. Considering these components in design not only to improve the quality of the environment can be helpful, but because of the mental scale of the child, it can affect the mental image of the environment, and it can influence the formation of behavioral concepts such as legibility and attachment to the environment. This study aims to identify and investigate the physical factors affecting children's mental image of educational environments.
Methodology: Methodology of this study is applied in terms of practical purpose, nature: descriptive-analytical, strategy: survey, research method: qualitative and quantitative as mixed. The method of extracting the mental images of children in this study is a "Sketch map" and analysis using the MAXQDA version of version 2020. Also, to rank the exploratory factors, the factor analysis method and SPSS version 22 are used. The study's statistical population is secondary schools in the Rasht city of Rasht, 120 of which were selected from the available sampling.
Results: The results of the first step of the study showed that, through the physical spaces of schools, there is an incredible number in drawing up the physical elements of the school, classes (32 %), yard and field (28 %), and the minimum reference to the school water (8 %).
Conclusion: The physical spaces where students are constantly engaged in school are visible in their mental image of the school. In the second step of the study, four factors, "geometry and space syntax", " open and semi-open spaces "," connecting spaces, "and" signs, "were identified as contributing factors to children's mental images. Among these factors, "geometry and space syntax" had the greatest effect on children's mental images in the studied samples. The effect of "open and semi-open spaces" was evident in children's painting and mental images. "connecting spaces" was another important factor that was sometimes seen in children's mental pictures of their educational environment. Regarding the fourth factor, the "signs" of the school were the most frequent in the painting of children and the shops of schools in most of the paintings. However, the dominant element of children's pictures of the class board and the school steps in schools were only the collection elements of children's painting.
