كليدواژه :
كارناوال گرايي , ميخاييل باختين , تفكر انتقادي , دكتر نون زنش را بيشتر از مصدق دوست دارد
چكيده فارسي :
ميخاييل باختين در تبارشناسي نثر رمان گرا، كه بستر چندصدايي، مقابله با ايده آليسم و تك سويگي فرهنگ هر جامعه است، به پديده و مفهوم «كارناوال» مي رسد. به زعم او رمان همچون كارناوال هاي اعصار گذشته، ميدان همايندي صداهاي فرادست و فرودست، ظهور همه گونه هاي طردشده از آدميان و زبان و ايده ها، و تجلي دموكراسي و آزادي از انقياد سلسله مراتبه اي برساخته است. او با طرح مسأله كارناوالگرايي ظرفيت ضداقت دار و كنش انتقادي رمان را در ايجاد شبكه اي از مقولات چندصدايي، رئاليسم گروتسك، زبان كوچه و بازار، بيگانه بودگي و تاج گذاري و خلع يد ميداند. شهرام رحيميان در رمان دكتر نون زنش را بيشتر از مصدق دوست دارد، با طرح سوژه نامتعين و كرونوتوپ آستان هاي و پيرنگ تقابلي، جهاني كارناوالي خلق كرده كه بسياري از گفتمان هاي غالب و هنجارهاي برساخته را به چالش ميكشد. در اين مقاله، ضمن معرفي اجمالي «كارناوالگرايي» باختين، به بازخواني رمان يادشده از اين منظر پرداخته ايم. نتايج به دست آمده از پژوهش به نگاه انتقادي اثر، به غلبه گفتمان تك‌سويه «تعهد» در تاريخ معاصر ايران، ايجاد خودآگاهي در خواننده نسبت به امكان سوژگي و توانايياش در فراروي از مرزهاي سلطه، و برهمكنش فضاي سياسي جامعه و تفكر انتقادي گواهي مي دهند.
چكيده لاتين :
Through the genealogy of novelistic prose, which is a ground for polyphony, an objection to idealism and cultural monophony in every society, Mikhail Bakhtin examines the phenomenon and notion of “carnival”. According to Bakhtin, a novel, just like carnivals of old times, as the domain of togetherness of all dominant and submissive voices, is the presence of all rejected forms of human beings and languages and ideas, and is a domain where democracy is manifested along with freedom from every constructed hierarchical subjugations. In his theory of the carnivalesque, the novel’s capacity to oppose any dominion along with a capacity for critical thinking, lies the ability to construct a network of polyphonic items, grotesque realism, vulgar language, alienation, crowning and eviction. Through developing indeterminate subject, threshold chronotope and contrastive plot, Shahram Rahimian, in his novel Doktor Noon Zanash ra Bishtar az Mosaddeq Doost Darad (Dr. N. Loves His Wife More than Mosaddeq) manages to create a carnivalesque universe which challenges many ruling discourses and constructed norms. This article starts with a brief introduction to Bakhtin’s carnivalesque theory and offers a re-reading of the abovementioned novel through this theory. The findings of this critical view on the novel confirm the dominance of the discourse of “commitment” in Iranian contemporary history, the development of self-consciousness in the reader towards the possibility of subjectivity and his/her ability to leave behind the boundaries of dominion, and the interaction between society’s political sphere and critical thinking.
