بازنمايي عنصر شخصيت‌ در رمان چشمهايش و دل كور با كاربست نظريه «خود» در رويكرد جامعه‌ شناختي«كنش متقابل نمادين»

Representations of Character in Cheshmhayash and Del-e Koor: A Symbolic Interactionist Study

روايت‌ شناسي، عنصر شخصيت را پيش ­برنده نقش ­ها و كنش­ ها در روايت داستاني به شمار مي­ آورد. نظريه جامعه‌ شناختي «كنش متقابل نمادين»­ نيز بر چگونگي بروز و ظهور كنش دقت نظر دارد. با بهره­ گيري از اين رويكرد جامعه­ شناختي مي­ توان روش نقد را در روايت­ شناسي گسترش داد و جنبه ­هاي تازه­ اي را در نقد متون روايي معرفي نمود. اين مقاله ساختار «خود»، گونه­ هاي شخصيت، جهت ­گيري كنش و فرجام شخصيت­ هاي رمان­ چشمهايش و دل كور را با كاربست نظريه «خود» در رويكرد جامعه شناختي «كنش متقابل نمادين» بازنمايي مي­كند. «من اجتماعي» به‌مثابه واقعيت ­هاي ساختي و فرهنگي بر يك دسته از «خودِ» شخصيت­هاي رمان چشمهايش سلطه دارد و دسته ديگر برمبناي «من» با انديشندگي كنشگري مي­كنند. در رمان چشمهايش شخصيت­ها با دو نوع «خود جمعي» منفعل و كنشگر ترسيم مي­شوند. «خود جمعيِ» كنشگر با يك هم­كنشي، روايت داستان را در تقابل با ساختار سياسي پيش­ مي­برد. نتيجه كنش آنان حاشيه ­راني از مناسبات سياسي جهان رمان است. شخصيت ­ها در رمان دل كور تحت تعيّن «من اجتماعي» هستند و «خود جمعيِ» خشن و منفعت طلبي را در جامعه رمان تشكيل مي­ دهند. فرجام ضديت «خود»هاي فرديِ كنشگر با «خود جمعي»، حاشيه ­راني از مناسبات اجتماعي است.

Narratology considers the element of character to be the drive behind roles and actions in a narrative. The sociological theory of “symbolic interactionism” is also concerned with how actions occur. Employing this sociological approach, we can expand the critical method of narratology and introduce new aspects in sociological studies of narrative texts. Using the “self” theory in the sociological approach of “symbolic interactionism”, this article discusses the types of action and the types of character in Bozorg Alavi’s Cheshmhayash (Her Eyes) and Esmael Fasih’s Del-e Koor (The Blind Heart). Therefore, the narrative style of the two authors in the production of character is analyzed and compared. The article considers the narrative character as “self” in the symbolic interactionist theory. The novel Cheshmhayash has two types of active and passive “collective self”. The active “collective self”, in a concerted effort, narrates the story in opposition to the political structure. Thus, the novel’s “self” is marginalized in political relations. It narrates the first and second halves of the Pahlavi period. Characterization in Del-e-koor is determined by a “social me” and form a violent and self-serving “collective self” at the core of the society depicted in the novel. The active characters’ individualistic opposition to this “collective self” leads to their marginalization in the novel’s social life.