بنيادهاي بي عدالتي فضايي در ايران

Foundations of Spatial Injustice in Iran

مقدمه مهم‌ترين هدف سازمان‌دهي فضا در هر كشوري، در ابتدا ارايه بهينه خدمات به حداكثر شهروندان و سپس اداره و كنترل افراد ساكن در يك كشور است. فضاي جغرافيايي ايران به‌رغم تلاش‌هاي زياد از عدالت فضايي دور بوده و ساختار مركز- پيرامون الگوي غالب روابط فضايي آن مي‌باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسي بنيادهاي بي‌عدالتي فضايي در ايران انجام شد. مقاله حاضر با روش توصيفي- تحليلي و تكيه بر منابع كتابخانه‌اي سعي در شناسايي و دسته‌بندي عناصر موثر بر بي‌عدالتي فضايي در ايران را داشت. نتيجه‌گيري بي‌عدالتي فضايي در ايران از دو زمينه اصلي شامل شرايط طبيعي، فرهنگي، اجتماعي، اقتصادي هر مكان جغرافيايي (خصوصيات ذاتي مناطق) و اقتصاد سياسي فضا، تصميمات سياست‌گزاران و برنامه‌ريزان اقتصادي منشا مي‌گيرد. مناطق پيراموني با 16 استان و مناطق مركزي با 14 استان (به احتساب استان البرز) ساختار فضايي سياسي ايران را شكل مي‌دهند. حدود 50% مساحت و 50/7% جمعيت كشور به مناطق پيراموني تعلق دارد، اين امر بيانگر آن است كه 50% حجم توسعه كشور بايد در مناطق مرزي متمركز شود تا تعادل‌هاي منطقه‌اي در ساختار فضايي ايران برقرار گردد، اين در حالي است كه تمركز امكانات و خدمات در مركز، موجب دورافتادگي برخي از استان‌ها و محروميت آنها از اين مواهب شده است.

Introduction The main purpose of organizing space in each country is, firstly, providing an optimal service to the maximum of citizens and, secondly, managing the people who live in a country. Despite numerous attempts, geographical space of Iran is away from the spatial justice and the center-periphery pattern is the dominant pattern of its spatial relationships. The aim of this study was to investigate the foundations of spatial injustice in Iran. This paper with analytical–descriptive method and relying on the library resources tried to identify and classify the factors affecting the spatial injustice in Iran. Conclusion Spatial injustice in Iran comes from two main areas, including the natural, cultural, social, and economic conditions of any geographic location (the inherent characteristics of the regions), and the political economy of space, decisions of policy makers, and economic planners. The peripheral areas with 16 provinces and central areas with 14 provinces (including Alborz province) form the political space of Iran. Peripheral areas of the country include about 50% of area and 50.7% of the population, showing that 50% of development of the country should be concentrated in border areas so that regional balances are established in the spatial pattern of Iran. The focus of facilities and services in the center causes the remoteness of some provinces and their exclusion from these benefits.