بررسي پيامدهاي مديريت مرز با رويكرد امنيتي بر عدالت فضايي شهرستان هاي مرزي استان هاي آذربايجان شرقي و غربي براساس مدل تاپسيس (محدوده مورد مطالعه: شهرستان هاي مرزي جلفا ،پلدشت و ماكو)

Investigating the Implications of Border Management with Security Approach on Spatial Justice in Border Cities of East and West Azerbaijan Provinces Based on TOPSIS Model(Study area: border cities of Jolfa, Poldasht and Mako)

ايران داراي مرزهاي‌ طولاني با همسايگان بي‌ثبات از لحاظ سياسي، امنيتي و دفاعي و حتي سرزميني قرار دارد و با 8573.7كيلومتر مرز و داشتن 16استان مرزي (بيش‌از نيمي از استان‌هاي‌كشور)و 15كشور همسايه بعد از روسيه و چين داراي بيش‌ترين مرز مي‌باشد .عواملي از جمله شرايط خاص منطقه خاورميانه و بي ثباتي و تنش در كشورهاي‌ مجاور، برخي تحركات واگرايانه در مناطق‌مرزي در گذشته و حال و... باعث نوعي بدبيني و نگاه تهديدنگر به مناطق‌مرزي توسط حاكميت شده و نواحي مرزي تحت‌ تاثير نگاه و رويكرد امنيتي قرار گرفته‌اند. پيامد اين رويكرد ساختار فضايي ناموزون ايران بوده كه به‌رغم تلاش‌هاي فراوان از عدالت‌ فضايي دور بوده وساختار مركز پيرامون الگوي غالب روابط فضايي آن مي‌باشد و نواحي مرزي ايران از سطح توسعه‌يافتگي مطلوبي در مقايسه با هسته و مركز كشور برخوردار نيستند. اين مقاله با استفاده تركيبي روش آنتروپي شانون و مدل تصميم گيري چند معياره تاپسيس به رده بندي شهرستان‌هاي ‌استان‌هاي‌ آذربايجان ‌شرقي و غربي از منظر عدالت‌ فضايي پرداخته ‌است تا اثرات رويكرد امنيتي بر عدالت ‌فضايي شهرستان‌هاي مذكور بالاخص شهرستان‌هاي ‌مرزي نمايان شود. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد هرچند رويكرد امنيتي در مديريت‌ مرز امنيت را در بعد سخت آن ارتقاء بخشيده است ليكن محدوديت‌هاي اعمال شده در تشديد عقب افتادگي وتوزيع نامتعادل عدالت‌ فضايي شهرستان‌هاي ‌مرزي آذربايجان ‌شرقي و غربي به‌ويژه شهرستان‌هاي جلفا، پلدشت و ماكو تاثيرگذار بوده‌است كه اين مسيله مي‌تواند پيامدهايي از قبيل مهاجرت، تغييرات كاربري اراضي، تغييرات زيست ‌محيطي، كمبود اشتغال و نرخ منفي رشد جمعيت در مناطق مرزنشين را به‌دنبال داشته ‌باشد. نتايج مدل سنجش عدالت‌ فضايي در استان‌هاي آذربايجان ‌شرقي و غربي نشان مي‌دهد سه شهرستان مرزي جلفا، پلدشت و ماكو از لحاظ عدالت‌ فضايي در وضعيت مطلوبي قرار ندارند، البته شهرستان جلفا به نظر مي‌رسد به‌لطف وجود منطقه آزاد تجاري ‌ارس كه بخش بزرگي از آن در شهرستان جلفا واقع است وگمرك نسبتا فعال در اين رتبه بندي رتبه بهتري نسبت به پلدشت و ماكو دارد.

Iran has long borders with politically, security,defense and even territorially unstable neighbors,and with 8573.7 km of border and having 16 border provinces(more than half of the country) and 15 neighboring countries after Russia and China has the most borders.The special situation in the Middle East and the instability and tension in the neighboring countries,some divergent movements in the border areas in the past and now,etc.have caused a kind of pessimism and threatening view of the border areas by the government and border areas have been affected by the security approach.The approach of Iran's spatial structure is unbalanced,which despite many efforts is far from spatial justice and the center-structure is around the dominant pattern of its spatial relations and Iran's border areas do not have the desired level of development compared to the core and center of the country. Shannon and the TOPSIS multi-criteria decision-making model classify the cities of East and West Azerbaijan provinces from the perspective of spatial justice in order to highlight the effects of the security approach on spatial justice in these cities, especially border cities.The results of this study show that although the security approach in border management has improved security in its hard dimension, but the restrictions imposed on the intensification of backwardness and unbalanced distribution of spatial justice in the border cities of East and West Azerbaijan, especially Jolfa, Poldasht and Mako Implicitly, this can have consequences such as migration,land use change,environmental change,lack of employment and negative population growth rates in border areas. Conclusion: The results of this study show that although the security approach in border management has improved security in its hard dimension, but the restrictions imposed on the intensification of backwardness and unbalanced distribution of spatial justice in the border cities of East and West Azerbaijan, especially Jolfa, Poldasht and Mako Implicitly, this issue can have adverse consequences such as migration, land use change, environmental change, lack of employment and negative population growth rates in border area