هيدروپليتيك پروژه گاپ تركيه و تاثير آن بر امنيت زيست محيطي عراق و سوريه

Hydropolitic of turkey GAP Project and its effect on environmental security of Iraq and Syria

سه كشور تركيه، سوريه و عراق كه حوضه هاي مشترك آبريز و آب‌گير رودخانه هاي دجله و فرات را در اختيار دارند، به خاطر وابستگي روزافزون به آب اين رودخانه ها مجبور به ايجاد سد و كنترل جريانات آبي داخل قلمرو خود شده اند. در اين بين كشور تركيه كه از موقعيت بالادستي نسبت به دو همسايه جنوبي خود برخوردار است، در چارچوب پروژه آناتولي جنوب شرقي يا گاپ (GAP) به منظور توسعه كشاورزي و صنعتي سرزمين هاي جنوب شرقي خود به مقدار زيادي از آب رودخانه هاي دجله و فرات نياز خواهد داشت و با سد سازي‌هاي فراوان بر روي اين دو رودخانه در خاك خود مقدار آب خروجي به دو كشور سوريه و عراق را به مقدار زيادي نسبت به قبل كاهش داده است. كاهش آب دجله و فرات از زمان اجراي طرح موجب صدمات بسياري به امنيت زيست محيطي عراق و سوريه شده است كه اين آسيب ها در ادامه پيامدهاي سياسي، اقتصادي و اجتماعي نامناسبي براي دو كشور مذكور به بار آورده است. اين مسيله به علاوه باعث به وجود آمدن ترديدهايي در رابطه با اهداف سياسي تركيه در چند دهه اخير، منجر به بروز كشمكش و مناقشه هايي بين سه كشور شده است. بر اين اساس پژوهش حاضر با استفاده از روش توصيفي – تحليلي و منابع كتابخانه اي در پي پاسخ به اين سوال است كه هيدروپليتيك پروژه گاپ چه تاثيري بر امنيت زيست محيطي عراق و سوريه داشته است و اهداف تركيه از اجراي اين طرح چيست؟ اجراي مرحله اي پروژه گاپ در طي چند دهه اخير پيامدهاي زيست محيطي بسياري از جمله آلودگي آب، از بين رفتن گونه هاي كمياب زيستي جانوري و گياهي، افزايش بيابان زايي، شور شدن خاك، خشكي باتلاق ها و حوضچه ها و توليد ريزگردها در عراق و سوريه شده است و به نظر مي رسد تركيه با تكيه بر اين طرح به دنبال ايجاد هيدروهژموني در منطقه است.

Three countries, turkey, Syria and Iraq that have the common spillway and basin of Tigris and Euphrates due to increasing dependence to these rivers they have had to establish a dam and control the water streams in their territories. In this regard turkey government which is located upper than its south neighbors based on eastern south Anatolia project or GAP for developing agriculture and industry in its eastern south territory need a huge amount of water of Tigris and Euphrates. Furthermore because of dam building in its territory has decreased the share of water for Iraq and Syria. The reduction of water of Tigris and Euphrates has had negative impacts on environmental security and inappropriate political, economic and social effects on Iraq and Syria. This problem and political goals of turkey in recent decades have made the conflicts and challenges among these three countries. This research based on descriptive and analytic method and resources try to answer this question that what is the effect of hydropolitic gab project on environmental security of Iraq and Syria and what are the turkey goals of this plan? Implementing the phases of gap project in recent decades has had negative environmental impacts such as water pollution, eliminating the rare species, increasing the desertification, destroying the swamps and basins and producing hazes in Iraq and Syria and it seems that turkey government is establishing the hydrohegemony in the region.