مقايسه نقش رهبري در انقلاب هاي كلاسيك و جنبش هاي اعتراضي معاصر جهان عرب

A Comparison of the Role of Leadership in Classical Revolutions and Contemporary Protest Movements in the Arab World

انقلاب يكي از تحولات بزرگ اجتماعي است كه آثار آن در تغيير آمايش سياسي فضاي عمومي جوامع محسوس و بسيار تاثيرگذار است. هدف اصلي اين پژوهش مطالعه تطبيقي جايگاه رهبري در انقلابهاي كلاسيك و جنبش هاي اعتراضي خاورميانه و شمال آفريقا موسوم به بهار عربي با تاكيد بر نقش رهبري است. اين مقاله در پاسخگويي به اين پرسش است كه چه تفاوتي ميان انقلاب هاي كلاسيك و خيزش هاي اخير كشورهاي اسلامي- عربي منطقه غرب آسيا و شمال آفريقا از نظر نقش رهبري در شكل گيري و هدايت آنها وجود دارد؟ پژوهش حاضر كه ماهيتي توصيفي- تحليلي دارد و دادهها و اطلاعات مورد نياز آن به روش كتابخانهاي گردآوري شده با بهره گيري از آموزه هاي نظريات انقلاب و بسيج سياسي و همچنين استفاده از آموزه هاي رهبري كاريزماتيك در آراي ماكس وبر، بر اين فرضيه استوار است كه جنبش هاي اعتراضي خاورميانه و شمال آفريقا به واسطه فقدان مولفه رهبري نتوانستند همانند انقلاب هاي كلاسيك بر آمايش سياسي فضاي پيراموني خود اثربخش باشند. يافته هاي پژوهش همچنين نشان مي دهد كه الگو و شيوه رهبري ركن مهم و تعيين كنندهاي در موفقيت و شكست يك انقلاب است و تعدد رهبري، ضعف پايگاه اجتماعي رهبران، بي ثباتي كادر رهبري و تفاسير متفاوت آنها در جنبش هاي اعتراضي خاورميانه و شمال آفريقا فقط منجر به بحران و بيثباتي هاي مستمر در فضاي سياسي كشورهاي درگير شده است.

Revolution is one of the great social developments, the effects of which are very tangible and very effective in changing the political arrangement of the public space of societies. The main purpose of this study is a comparative study of the position of leadership in the classic revolutions and protest movements in the Middle East and North Africa called the Arab Spring with emphasis on the role of leadership. This article question is that “what is the difference between the classic revolutions and the recent uprisings of the Islamic-Arab countries of West Asia and North Africa in terms of the role of leadership in their formation and leadership?” The present study, which is descriptive-analytic in nature and the required data and information are collected in a library method using the teachings of revolutionary theories and political mobilization, as well as the teachings of charismatic leadership in Max Weber's views, is based on this hypothesis that due to the lack of a leadership component, the protest movements in the Middle East and North Africa could not be as effective in the political planning of their surrounding space as in the classic revolutions. The findings also show that the leadership model is an important and decisive element in the success and failure of a revolution, and the multiplicity of leadership, the weak social base of leaders, the instability of the leadership and their different interpretations in protest movements in the Middle East and North Africa have only led to crisis and constant instability in the political space of the countries involved.