بررسي عقلي جايگاه علم و نحوه دستيابي به آن بر اساس حديث عنوان بصري

مسئله جايگاه علم و علل ايجاد آن يكي از مسائل مهمي است كه در حوزه معرفت‎شناسي مورد توجه انديشمندان اسلامي و غربي است. فيزيولوژيست‌ها جايگاه علم را ذهن انسان به عنوان فاعل معرفت مي‌دانند؛ ولي عده‌اي ديگر اين رأي را نمي‌پذيرند. در بعد علل ايجاد علم متفكراني مانند معتزله بر اين باورند علم تنها از راه تحصيل و كسب متعارف حاصل مي‎شود. درمقابل اشاعره تحصيل علم به نحو متعارف را صرفاً يك سنت الهي دانسته، معتقدند اين روش هيچ گونه نقشي در كسب علم ندارد. اما امام صادق در حديثِ موسوم به حديث عنوان بصري خطاب به وي جايگاه علم را قلب دانسته‎اند و در بعد علل ايجاد علم، حقيقت بندگي، عمل به علم و طلب و دعا را به عنوان عوامل تأثيرگذار بر معرفت بر مي‎شمارند. در اين مقاله كوشيده شده است با استفاده از روش تحليلي توصيفي و در چارچوب عقلي به جايگاه علم (بخش اصلي فاعل معرفت) و نحوه دستيابي و تأثير عوامل غير معرفتي بر معرفت از منظر حديث عنوان بصري پرداخته شود.