حديث «رهان طير» در بوته نقد

در روايات فقهي، جواز رهان (برد و باخت)، به سه مورد شتردواني، اسب دواني و تيراندازي منحصر شده است. وهب بن وهب ابوالبختري نيز كه يكي از راويان عامي و البته معاصر امام صادق (ع) است، در همين موضوع روايتي نقل كرده كه پرنده را نيز به موارد سه گانه جواز رهان الحاق مي كند. اين حديث متعارض با احكام فقهي و در كتب حديثي فريقين محكوم به جعل است، چون شخصيت راوي آن در كتب رجالي، مخدوش و متهم به وضع است. تحقيق پيش رو دو ادّعا دارد؛ نخست اينكه وهب روايت مزبور را جعل نكرده است، و ديگر اينكه آن را از امام صادق(ع) نيز شنيده است. مهم ترين قرينه در تأييد اين دو ادعا، وجود رواياتي صحيح به همين مضمون از آن حضرت در مجامع روايي شيعه است. راه حل رفع تعارض اين خبر با ساير روايات نيز، تقيه‌اي دانستن روايت منقول از امام صادق (ع) و موافق روايت وهب است. اين مقاله با رويكردي تحليلي ـ انتقادي مي كوشد تا حديث مذكور را در منابع روايي در سنجه نقد نهد و در تلاش است با كاوش در ديگر مصادر و يافتن بسامد و گونه هاي حديثي و تاريخي، آن را تحليل نمايد.