گريزناپذيري تأويل

اين نوشته كوشيده تا با گزارش رويكرد تحريمي و عارضه‌هاي منفي تأويل، جنبه‌هاي ايجابي آن را با استناد به منابع ديني و به روش استقرائي از سويي و به روش تحليلي از سوي ديگر، در معرض ديد و داوري قرار دهد. گذشته تاريخي تأويل، به‌ويژه در قرون اوليۀ اسلامي، نگاه منفي به تأويل، در حد ويرانگري آن، بسيار شديد است، اما بسياري از كساني كه با آن مخالف هستند، ناگزير از پذيرش آن شده‌اند. تأويل با توجه به گونه‌هاي مختلف آن، يعني گونۀ كلامي/ اصولي و دلالي‌اش بيش از هر گونۀ ديگر، هم مورد استفاده است، و هم مورد تاخت‌وتاز. بيشترِ نوشته‌هاي تفسيري و شرح‌الحديثي اكنون، از تأويل‌هاي دلالي به‌معناي توجيه ظاهر كلام و عدول از آن و ارائه معنايي غير از معناي ظاهري است، و بيشتر كاربرد تأويل در متون اسلامي، ناظر به اين مفهوم نيست و ناظر به عينيت و مصداق خارجي است. آنچه اين نوشته دنبال كرده، توجه به تأويل دلالي و اصولي، با رعايت ضابطه‌هاي زباني و متني است.