بررسي تطبيقي ادله نظريه «توسعه معنايي الفاظ قرآن» از ديدگاه فيض كاشاني و علامه طباطبايي

نظريه توسعه معنايي الفاظ قرآن كه به ديدگاه «روح معنا» معروف شده، به‌واسطه تجريد امور مادي و حسي، چنان معناي وسيعي به لفظ مي‌بخشد كه بسياري از استعمالات معقول و غيرمحسوس آن را نيز حقيقت مي‌شمارد. غفلت از بررسي ادله اين نظريه، موجب سوء فهم‌هاي متعددي از سوي پژوهشگران گرديده است. در اين مقاله ادله دو تن از بزرگ‌ترين مطرح‌كنندگان نظريه، يعني فيض و علامه طباطبايي بررسي گرديده است. هيچ‌كدام از اين دو انديشمند اين نظريه را به ممنوعيت استعمال مجاز در قرآن و يا تطابق عوالم مستند ننموده‌اند. هردو انديشمند باوجود تفاوت در بيان نظريه و دلايل مطروحه، در استناد اين نظريه به ادله عقلي و ظواهر برخي متون آيات و روايات اشتراك دارند. از استدلال بيان‌شده توسط ايشان معلوم مي‌گردد اين نظريه تنها در برخي الفاظ به‌كاررفته در آيات و روايات جاري است و اشكالاتي كه برخي به‌زعم اجراي اين نظريه در تمامي الفاظ مطرح نموده‌اند، موجه نخواهد بود.