تحليل مفهومي ساز موسيقايي

با وجود اهميتي كه مسئله تعريف ساز موسيقايي در حوزه موسيقي‌شناسي براي ديگر مسائل نظري و عملي موسيقي دارد، تعاريف موجود و معيار، مثل هورن‌باستل (1933)، بيِلاويسكي (1979) و ليسلافمتسن (1985)، دست‌كم از حيث منطقي بعضي از الزامات تعريف، مثل تعيين طبقه وجودشناختي موضوع (يا معرَف) و مانع بودن، را برآورده نمي‌كنند. مقاله حاضر، به اين مسئله كه ساز موسيقايي چيست مي‌پردازد، با هدف ارائه تعريفي از اين مفهوم كه همه الزامات منطقي تعريف را برآورده كند. بدين منظور در اين مقاله روش كيفيِ تحليل منطقي يا مفهومي اتخاذ شده است، كه از روش‌هاي اصلي علوم قياسي و مهم‌ترين روش در تعريف مفاهيم علمي است. اين مقاله از طريق سلسله‌اي از تحليل‌ها اقدام به تعيين هر‌‌يك از معرِف‌هاي منطقي ساز مي‌كند. در تحليل اول مشخص مي‌كند كه ساز از حيث وجودشناسي به طبقه مصنوع فني و به عبارت دقيق‌تر سيستم فني تعلق دارد. در تحليل دوم و سوم، هر‌يك از فصل مميزهاي ساز مشخص مي‌گردد كه عبارت‌اند از دو دسته ويژگي كاركردي و  ناظر به طرح (يا ساختاري) ساز. اين دو تحليل به طور دقيقي، به ترتيب، بر اساس نظريه ICE و نظريه مدل‌سازي كاركردي صورت مي‌گيرد و در آخر به يك فرمول‌بندي منطقي از تعريف ساز منتج مي‌شود.