سياست‌هاي تحريريه در رسانه‌هاي ايران؛ تحليل موقعيت فرآيند توليد خبر در خبرگزاري‌هاي داخلي

خبر به مثابه كليدي‌ترين نياز هر جامعه پويا، مهمترين علت وجودي رسانه‌هاي جمعي به خصوص تلويزيون است اما در عين حال موضوعي پرمناقشه است. در برنامه‌هاي خبري امكان سوگيري، تحريف، بازسازي، جعل واقعيت، جانبداري و گزينش وجود دارد و تمامي اين موارد در «فرآيند توليد خبر» ايجاد مي‌شود. بنابراين براي آن‌كه خبر توليدي در يك خبرگزاري، كمتر مورد مناقشه و بيشتر مورد توافق و پذيرش باشد، لازم است تا عوامل موثر بر فرآيند توليد خبر را شناسايي كنيم. در اين مقاله براي شناسايي عوامل موثر بر انتخاب رويدادها و تبديل آن به خبر در خبرگزاري‌هاي داخلي با مديران عامل/سردبيران/شخصيت‌هاي كليدي خبرگزاري‌هاي ايرنا، ايسنا، تسنيم، ايلنا و صداوسيما مصاحبه شد و با روش تحليل موقعيت كلارك، تحليل شد. تحليل موقعيت خبرگزاري‌هاي داخلي نشان داد عرصه اصلي و تعيين‌كننده در فرآيند توليد خبر، «نظام جمهوري اسلامي/حاكميت» است. اين عرصه در دل خود «دولت» را دارد و دولت نيز متاثر از حاكميت، عرصه تعيين‌كننده بعدي در فرآيند ساخت خبر است. عرصه سوم، خود «سازمان رسانه‌اي» و جهان‌هاي اجتماعي فعال در آن است كه مشخص مي‌كند كه خبرنگار كدام رويداد را انتخاب و تبديل به خبر كند. عرصه چهارم، «اصول حرفه‌اي ژورناليسم» است كه مشخص مي‌كند كه خبر چيست و كدام رويدادها واجد ارزش براي تبديل شدن به خبر هستند. اما در گوشه اين عرصه‌هاي متداخل، عرصه‌ي «مخاطب/جامعه» قرار دارد كه محل قرارگيري آن در نقشه عرصه‌ها/جهان‌هاي اجتماعي بيان‌گر جايگاه تقريبا جداافتاده و كم اهميت آن در فرآيند توليد خبر در خبرگزاري‌هاي ديداريشنيداري ايران را دارد.