شبكه معنايي ريشه "سجد" در كاربردهاي قرآن كريم

Semantic Network of 'SJD' root in Holy Quran Uses

در هشتاد و يك آيه از كلام الله مجيد به ريشه (سجد) و مشتقات آن پرداخته شده است؛ اگرچه مي توان مساله سجده را در برخي ديگر از آيات قرآن نيز جستجو كرد؛ اما تحقيق حاضر با توجه به تقارب تفسيري بيشتر آيات سجده، تنها به بررسي آيات 81 گانه سجده در قرآن پرداخته است؛ تا جايگاه و اهميت ويژه مسجد و شبكه معنايي آيات مزبور را مورد مطالعه و واكاوي قرار دهد. مسجد، محوري ترين ركن جامعه اسلامي و عامل ايجاد وحدت، ايمان و همدلي است. آيات سجده در 32 سوره مكي و مدني از قرآن و مجموعا مشتقات ريشه (سجد)، 92 مرتبه در هشتاد و يك آيه ي قرآن، تكرار شده اند؛ اين آيات را مي توان در 12 مقوله: سجده همگاني، عدم سجده ابليس، ظالم ترين ظالمان، توجه به قبله، سجده شكر، حريم مسجد، آباداني مسجد، معراج از مسجد به مسجد، حمايت از عبادتگاه ها، مسجد ضرار، تحقق وعده الهي و مسجد يادمان طبقه بندي كرد. با ايجاد ارتباط معنايي ميان مقوله هاي دوازده گانه، محور بودن مسجد، رعايت حريم آن و توجه به قبله (مسجد الحرام) به خوبي روشن مي شود. يكي از مهمترين عوامل ايجاد و احداث مساجد نيز انس و ارتباط با پروردگار است. سجده نيز نزديك ترين حالت قرب مخلوق به خالق است، از اين رو آبادگران مسجد نيز شرايط ويژه اي دارند و كساني كه قرار است نام آنها در تمدن ايماني الهي، به يادگار بماند، با ايجاد بناي مسجد، اين احياگري، مانايي مي يابد. معراج پيامبر از مسجد به مسجد بيان مي شود؛ اراده خداوند بر حمايت از تمامي مكان هاي عبادي از جمله مساجد است و وعده ي الاهي به مومنان، در قالب ورود به مسجد الحرام و انجام شعاير و مناسك عبادي، محقق مي شود. از ديگر سو ابليس به جهت استنكاف از سجده، از درگاه الاهي رانده شده و كساني كه مسير او را پيروي مي كنند، حتي اگر مسجد هم بسازند، مسجد آنان مركز اضرار به مسلمين شده و نابودي آن از بقا، زيبنده تر است، و در نهايت كساني كه مانع رفتن مومنين به مسجد مي شوند ظالم ترين ظالمانند.

The root of 'SJD' and it's branches have used in 81 verses of the Holy Quran. Although we can find the usage of 'Mosqe' in other versas of Holy Quran, but in present reaserch only 81verses of 'sjd' have been studied. Knowing the Semantic network of 'sjd' root in Holy Quran to understand the status of Mosques, is very important. Mosque has an important role in Islamic society and the main factor of Islamic belief and Muslim sympathy. The sjd' verses have been mentioned in 32 chapters of the Holy Quran and 92 times have been repeated in the Holy Quran. These verses in 12 categories have been studied. Public prostration, not obeying of Iblis (Satan), Miraj (spiritual journey) from mosque to the mosque, spiritual centers protection, the zerar mosque, fulfilment of divine promise and memorial mosque of the Cave companion.There are relations between mosque and 'sjd' verses. Some of these relations are negative and others are positive.