پاسخ كنجد (Sesamum indicum L.) به نظام‌هاي مختلف تغذيه و گياهان پوششي در رقابت با علف‌هاي هرز

اهداف: اين پژوهش به‌منظور بررسي اثر نظام‌هاي مختلف تغذيه و گياهان پوششي روي صفات مورفولوژيك، عملكرد، اجزاي عملكرد و شاخص‌هاي رقابتي كنجد در رقابت با علف‌هاي هرز انجام شد. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر در سال 1395 در مزرعه آموزشي و پژوهشي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري به صورت طرح بلوك كامل تصادفي در سه تكرار و 8 تيمار اجرا گرديد. تيمارهاي آزمايشي شامل: 1 كنجد + گياه پوششي سويا + بدون كود، 2 كنجد + گياه پوششي ارزن + بدون كود، 3 كنجد + گياه پوششي سويا + ورمي‌كمپوست، 4 كنجد + گياه پوششي ارزن + ورمي‌كمپوست، 5 كنجد + گياه پوششي سويا + كود شيميايي، 6 كنجد + گياه پوششي ارزن + كود شيميايي، 7 تك‌كشتي كنجد + بدون وجين + بدون كود (شاهد) 8 تك‌كشتي كنجد + باوجين + كود شيميايي (شاهد) بود. صفات مورد بررسي در اين آزمايش شامل: تراكم و زيست توده علف هاي هرز، شاخص‌هاي رقابتي، عملكرد و اجزاي عملكرد و همچنين صفات مورفولوژيك كنجد مي باشد. يافته‌ها: نتايج نمونه‌برداري از علف‌هاي هرز طي سه مرحله (مرحله 10 برگي، خميري شدن دانه و زمان برداشت كنجد) نشان داد كه بيشترين تراكم و زيست توده علف‌هاي هرز در تيمار شاهد بدون وجين و بعد از آن در تيمار سويا با كود شيميايي مشاهده شد. نتايج تحقيقات نشان داد منابع كودي و گياهان پوششي تاثير معني‌داري بر عملكرد دانه در واحد سطح، تعداد كپسول در بوته، تعداد دانه در كپسول، وزن هزار دانه، عملكرد بيولوژيك و همچنين شاخص رقابت (CI) داشته است، به‎گونه‏اي كه بيشينه و كمينه مقدار عملكرد دانه به‌ترتيب در تيمار گياه پوششي ارزن با كود آلي (1630.22 كيلوگرم در هكتار) و ارزن بدون كود (413.33 كيلوگرم در هكتار) مشاهده شد. بالاترين تعداد كپسول در بوته (41) در تيمار شاهد با وجين و بيشترين تعداد دانه در كپسول (64.33 و 63.66) و وزن هزار دانه كنجد (2.56 و 2.53 گرم) به‌ترتيب در دو تيمار شاهد با وجين و ارزن با كاربرد كود آلي مشاهده شد، همچنين بالاترين ميزان شاخص رقابت (4.38 درصد) در تيمار كنجد به همراه ارزن با كود آلي مشاهده شد كه نشان‌دهنده تاثير معني‌دار تيمارهاي آزمايش بر اين شاخص در گياه كنجد بود. نتيجه‌گيري: نتايج اين آزمايش نشان داد كه كاشت گياه پوششي ارزن توانست با كاهش تراكم و زيست توده علف‌هاي هرز، عملكرد كنجد را به‌طور چشمگيري افزايش دهد. همچنين استفاده از كود آلي نسبت به كود شيميايي باعث بهبود ويژگي‌هاي خاك شده و در نتيجه استفاده از آن راهكاري مناسب جهت دستيابي به عملكرد بالاتر در گياه زراعي كنجد به‌شمار مي‏آيد. لذا، استفاده از گياه پوششي ارزن و همچنين كود آلي در جهت بهبود عملكرد كنجد و مديريت مناسب علف‌هاي هرز توصيه مي‌گردد.