تأثير كودهاي آلي، شيميايي و زيستي بر عملكرد و كارايي مصرف نيتروژن و فسفر در خرفه (Portulaca oleracea L.)

اهداف: مطالعه به‌منظور بررسي اثر كودهاي آلي، زيستي و شيميايي بر عملكرد و اجزاي عملكرد دانه خرفه انجام گرديد. مواد و روش‌ها:  آزمايش در سال‌هاي زراعي 94-1393 و 95-1394 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه بيرجند به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. تيمارهاي آزمايش بر اساس تركيبي از چهار منبع تأمين‌كننده نيتروژن شامل كود گاوي، ورمي‌كمپوست، كود شيميايي (NPK) و شاهد (بدون اعمال هيچ‌گونه كودي) و نيز چهار نوع كود زيستي شامل نيتروكسين (شامل ازتوباكتر و آزوسپيريلوم)، ميكوريزا Glomus intraradices))، بيوسولفور (شامل تيوباسيلوس همراه با گوگرد) و شاهد (بدون هيچ‌گونه كودي) بودند. صفات مورد مطالعه در اين آزمايش شامل عملكرد زيست‌توده، عملكرد دانه، درصد نيتروژن و فسفر زيست‌توده، مقدار نيتروژن و فسفر زيست‌توده، كارايي جذب نيتروژن و فسفر، كارايي فيزيولوژيك نيتروژن و فسفر بر اساس دانه، كارايي زراعي نيتروژن و فسفر بر اساس دانه بودند. يافته‌ها: نتايج نشان داد كه اثر منابع تأمين كننده نيتروژن بر تمامي صفات مورد مطالعه (به‌جز كارايي فيزيولوژيك نيتروژن دانه) معنادار بود. بيشترين عملكرد دانه (29/1959 كيلوگرم در هكتار) و عملكرد زيست‌توده (43/9782 كيلوگرم در هكتار) از تيمار كود شيميايي (NPK) حاصل شد كه تفاوت آماري معنا‌داري با كود گاوي نداشت. همچنين، بيشترين شاخص‌هاي كارايي نيتروژن از  تيمار كود شيميايي (NPK) بدست آمد. اين در حالي بود كه در كارايي زراعي نيتروژن دانه تفاوت آماري معنا‌داري بين تيمار كود شيميايي و گاوي مشاهده نشد. بيش‌ترين درصد فسفر و غلظت فسفر زيست‌توده از  تيمار كود شيميايي (NPK) حاصل شد. در حالي كه با مصرف كودهاي آلي و شيميايي از ميزان كارايي مصرف فسفر كاسته شد. اثر كودهاي زيستي بر اكثر صفات مورد مطالعه (به‌جز درصد فسفر زيست‌توده) معنا‌دار نبود. برهمكنش منابع تأمين نيتروژن و كود زيستي بر اغلب صفات مورد مطالعه (به‌جز عملكرد دانه، كارايي زراعي نيتروژن و فسفر دانه) معنا‌دار بود.نتيجه گيري: بر اساس نتايج اين آزمايش، با در نظر گرفتن اثرات زيست‌محيطي و افزايش كارايي مصرف نيتروژن جهت توليد پايدار دانه خرفه در منطقه بيرجند مي‌توان از تيمار كود گاوي به‌عنوان جايگزين كود شيميايي NPK استفاده نمود.