ساخت‌گرايي در انديشه صدرالدين قونوي

Constructivism in the Thought of Sadr al-Din Ghunawi

در حوزهٔ معرفت‌شناسي، «ساخت‌گرايي» ديدگاهي اساساً پساكانتي محسوب مي‌شود كه در برابر ديدگاه سنتي بازنمايي‌گرايي مطرح شده است. ساخت‌گرايي معرفتي انواع مختلفي دارد، اما وجه مشترك‌شان در اين است كه معرفت همچون كالايي است كه جزئاً يا كاملاً فاعل شناسا آن را مي‌سازد، نه اينكه طبق اعتقاد بازنمايي‌گرايان، ذهن فاعل شناسا صرفاً نقش آينگي و حكايتگري در برابر واقعيت مستقل خارج از ذهن را داشته باشد. انديشه ساخت‌گرايي در حوزه مباحث مربوط به تجربه/شهود عرفاني نيز تسري يافته است. ساخت‌گرايان، در برابر ذات‌گرايان، معتقدند تجربه/شهود عرفاني در چارچوب ساختِ پيشينِ مفهوميِ ذهنِ صاحب تجربه/شهود عرفاني شكل مي‌گيرد. در اين مقاله اين موضوع بررسي مي‌شود كه نوعي ساخت‌گرايي در انديشه صدرالدين قونوي ديده مي‌شود كه مي‌توان آن را «ساخت‌گرايي اسمايي» ناميد. قونوي در دفاع از اعتبار معرفت شهودي موسوم به قربي يا فنايي، بر نقش اسم حاكم بر فاعل شناسا در ساخت معرفت عقلي و نيز معرفت شهودي مقيد تأكيد مي‌كند، البته او شهود قربي را از دايرهٔ اين ساخت‌گرايي خارج مي‌داند. بر اين اساس، مي‌توان گفت قونوي معتقد به نوعي ساخت‌گرايي محدود يا بخشي است. سرانجام اينكه، از نظر نويسندگان اين نوع ساخت‌گرايي نه قابل دفاع است، و نه هدف نهايي قونوي در دفاع از معرفت شهودي را برآورده مي‌كند.

In the field of epistemology, "constructivism" is basically a post-Kantian view as opposed to the traditional view of representationalism. There are different types of epistemological constructivism, but what they have in common is that knowledge is like a commodity made in part or in full by the cognitive agent, and it is not in accordance with the view of representationalists who believe that the cognitive agent's mind merely acts as a mirror and narrator for independent reality outside the mind. The idea of ​​constructivism has also spread to the realm of mystical experience / revelation. Constructivists, in contrast to essentialists, believe that mystical experience / revelation is formed within the framework of the previous conceptual construction of the mind of an individual who had already mystical experience / revelation. In this article, it is examined that a kind of constructivism is seen in the thought of Sadr al-Din Ghunawi, which can be called "nominal constructivism". Defending the validity of intuitive knowledge called ghorbi (proximity) or fanayi (annihilation), Ghunawi emphasizes the role of the noun governing the cognitive agent in the construction of rational knowledge as well as bound intuitive knowledge, although he excludes proximity intuition from the scope of this constructivism. Accordingly, it can be said that Ghunawi believes in a kind of limited or partial constructivism. Finally, in the view of the authors, this kind of constructivism is neither defensible, nor does it fulfill Ghunawi's ultimate goal in defending intuitive knowledge.