آنارشيسم معرفتي تحليل ونقدي ازآراء فايرابند درفلسفه علم والزامات تربيتي آن

تعليم وتربيت ارتباط وثيقي با تصورما از«علم» دارد ودانشي كه ديدگاه ما رادربارۀ علم تنقيح مي كند«فلسفه علم» است. مكاتب فلسفه علم را ازديدي كلان مي توان به دودستۀ عمدۀ استقراگراونااستقراگراتقسيم كرد.فايرابند كه متعلق به نحلۀ نااستقراگرادرفلسفۀعلم است وتوليدعلم رامحصول خلاقيت شخصي مي داند،برخلاف عقلانيت انتقادي پوپرارزيابي نظريه هارانيزتابع روش هاي منطقي ـ تجربي نمي داندو«روش معين»براي علم راانكارمي كند. فايرابندجامعه اي آرماني را دنبال مي كند كه درآن افراد،نه باتلقين وتكراروتبليغ نظريه ها،بلكه با آزادي مطلق ازروش،وباتفكري نقادانه واستدلالي،مدعايي راقبول يا رد مي كنند.وي نظام آموزشي موجودكه «علم»رابه عنوان يگانه راه وصول به حقيقت ودستيابي به سعادت،آموزش وتبليغ وتلقين مي كند،سخت موردانتقاد قرار مي دهدومعتقداست علم حق حيات را از سنت هاي ديگر سلب كرده است.هدف پژوهش حاضربررسي پيشنهادهاي اودربارۀ تعليم وتربيت ونقدوتحليل آنهااست.روش پژوهش تحليليفلسفي است ونشان مي دهدكه سخنان فايرابند گرچه به لحاظ منطقي خالي ازقوت نيست،امااوهيچ مكانيسمي براي عملياتي شدن آن ايده هاارايه نكرده است. نتيجه پژوهش آنست كه تازماني كه روش هايي عملي براي آن ايده هاارايه شوداگراساساچنين چيزي عملي باشدمهم ترين عامل درتحقق ايده آموزش نقادانه،وبطور كلي تربيت«انسان رشيد»كه فايرابند به تبعيت ازميل دنبال مي كند،دانش،خلقيات وشخصيت معلمان / اساتيد است ونقش اساتيد آموزش عالي دراين زمينه بسيارمهم تر از معلمان در آموزش پيش دانشگاهي است.آرمان هاي فايرابند از جنس فضايل اخلاقي اند وفضايل اخلاقي ،در كنار تكيه بر علم،از جنس عمل اند و«مصاحبت» با استادي صاحب فضيلت در اين ميان شايد مهم ترين نقش را درپيدايش آن به عهده داشته باشد. كليد واژه: فايرابند، تعليم وتربيت، علم، آنارشيسم معرفتي