تحليل آثار اجتماعي ـ فرهنگي گردشگري در مقصدهاي مذهبي و تاريخي مورد مطالعه: شهرهاي قم و اصفهان

توسعۀ گردشگري تغييراتي را در نظام اجتماعي ـ فرهنگي جامعۀ ميزبان ايجاد مي‌كند. با توجه به تنوع روزافزون گردشگري، شناخت تأثيرات متعدد انواع گردشگري بر جامعۀ ميزبان و درك تفاوت‌ها و تشابهات موجود بين اثرات آنها از ضروريات برنامه‌ريزي و مديريت آگاهانه و اصولي گردشگري است. اين تحقيق به‌منظور درك تفاوت‌ها و تشابهات آثار اجتماعي ـ فرهنگي دو نوع قديمي و اصلي گردشگري (مذهبي و تاريخي) در شهرهاي قم و اصفهان انجام شده است. پژوهش از نظر هدف كاربردي و از نظر روش توصيفي ـ تحليلي است و به‌صورت پيمايشي انجام شده است. جامعۀ آماري تحقيق دربردارندۀ ساكنان شهرهاي قم و اصفهان است كه 384 نفر به شيوۀ نمونه‌گيري خوشه‌اي انتخاب شده‌اندند. داده‌ها با پرسش‌نامۀ محقق‌ساخته جمع‌آوري شده و براي تجزيه و تحليل داده‌ها از آزمون يو ـ من ويتني و براي اولويت‌بندي تأثيرات اجتماعي ـ فرهنگي آن‌ها از آزمون فريدمن استفاده شده است. نتايج نشان مي‌دهد كه در زمينۀ اجتماعي، گردشگري در شهر قم بر انحرافات اجتماعي و در شهر اصفهان بر سبك زندگي جامعۀ ميزبان بيشترين تأثير داشته است. درمورد شاخص‌هاي فرهنگي در دو جامعه تفاوت معناداري وجود نداشته است. اولويت‌ تأثيرات اجتماعي در شهر قم به ترتيب، تأثير در انحرافات اجتماعي، سبك زندگي و كيفيت زندگي، و در شهر اصفهان، تأثير در سبك زندگي، انحرافات اجتماعي و كيفيت زندگي است. اولويت‌ تأثيرات فرهنگي در هر دو شهر به ترتيب، تأثير در ارزش‌ها و باورها، الگوهاي رفتاري، نگرش و آداب‌ورسوم بوده است.