واكاوي مفهوم شهروندي دانشگاهي در نظام آموزش عالي؛ پژوهش آميخته

هدف اين پژوهش مطالعه مفهوم و ابعاد شهروندي دانشگاهي در نظام آموزش عالي ايران است. راهبرد پژوهش، آميخته اكتشافي است. روش پژوهش كيفي پديدارشناسي تفسيري است. در بخش كيفي، مشاركت كنندگان شامل 34 نفر از اساتيد و دانشجويان در دانشگاه هاي تهران، علامه طباطبايي، كردستان و بو علي سينا بودند كه به صورت هدفمند و با روش نمونه گيري نظري، انتخاب و فرآيند جمع آوري اطلاعات تا رسيدن به اشباع نظري ادامه يافت. جهت تحليل داده ها از روش تحليل مضمون و با استفاده از نرم افزار تحليل كيفي MAXQDA استفاده شد. نتايج پژوهش شامل 7 مضمون فراگير بود كه عبارت از: مفهوم شهروندي دانشگاهي حقوقي-قانوني؛ دانش آموخته شهروند؛ شهروندي دانشگاهي چندفرهنگه؛ شهروند علم گرا؛ شهروندي دانشگاهي مبتني بر مكانيسم عرضه و تقاضا، شهروندي دانشگاهي به مثابه يك مقوله اقتصادي و شهروندي فرهنگي است. بخش كمي با استفاده از روش توصيفي و با بهره گيري از پيمايش انجام شد. جامعه آماري شامل اساتيد و دانشجويان در دانشگاه هاي مذكور بودند كه از اين تعداد با استفاده از روش نمونه گيري تصادفي خوشه اي، به ترتيب دانشگاه، دانشكده ها و گروه هاي آموزشي به عنوان خوشه انتخاب و پرسشنامه ها به صورت كاملا تصادفي در بين خوشه هاي منتخب اجرا شد. در بخش كمي، بعد از طراحي ابزار پرسشنامه بر اساس يافته هاي بخش اول، آزمون نرمال بودن داده ها انجام و از روش تحليل عامل تاييدي براي روايي پرسشنامه استفاده شد كه اين كار براي بخش مفهوم فساد؛ عوامل موثر بر فساد علمي و همچنين پيامدها انجام شد. در ادامه با استفاده از روش خي دو و تحليل فريدمن، ابعاد، عوامل و پيامدهاي فساد آكادميك از نظر اساتيد بررسي شد. نتايج نشان مي دهد كه شهروند دانشگاهي حقوقي- قانوني با داشتن بالاترين ميانگين و رتبه (6.89) بيشترين اهميت را از ديدگاه اساتيد و دانشجويان به عنوان مفهوم شهروند دانشگاهي دارا مي باشد و بُعد شهروندي دانشگاهي فرهنگي با داشتن ميانگين پايين ترين ميانگين و رتبه (2.35) كمترين ارزش را داشته است. نتايج ابعاد و مولفه هاي شهروند دانشگاهي نشان مي دهد كه اخلاق حرفه اي و آكادميك بيشترين اهميت و بُعد ايفاي نقش دانشگاه عامل(ناظر و ارزياب اجتماعي) كمترين ارزش را در بين ابعاد و مولفه ي شهروند دانشگاهي داشته است.