كليدواژه :
فراهان , قالي , طرح و نقشه , ماهي
چكيده فارسي :
نقشه‌ي ماهي درهم، يكي از ديرينه ترين طرح هاي قالي ايران است كه در اكثر مكاتب و كانون هاي قاليبافي ايران از گذشته، بافته و عرضه شده است. فراهان يكي از اين كانون ها است كه از اواسط دوران قاجار توسط تجار تبريزي با قالي هاي محلي و سپس كلاسيك خود همچون قالي ساروق به جهان معرفي شد. طرح و نقشه‌ي ماهي درهم و در اصطلاح محلي هراتي، يكي از مهمترين و برجستهترين نقشه هاي منطقه‌ي فراهان است كه در گذشته، در انواع فرم ها و ساختارهاي متنوع و گوناگون بافته و عرضه ميشد. در اين مقاله سعي بر آن است تا ضمن معرفي نمونه هايي از نقشه‌ي ماهيدرهم از مناطق مختلف ايران و جهان، انواع فرمهاي ماهي درهم در قالي فراهان مورد تحليل و توصيف قرارگيرد. وجود يازده فرم در نقشه‌ي ماهي فراهان، از مهمترين يافته هاي اين تحقيق است كه عبارت است از: ماهي زنبوري، فندقي، آدابي، حيدرزاده، سگ‌ماهي، مرغ و ماهي، ماهي مشايخي، ماهي لچك و ترنج، ماهي ترنج در ترنج، ماهي سرتاسري (يكسَره) و ماهي كفساده. اين تحقيق از نوع بنيادين و روش تحقيق توصيفي - تحليلي است. شيوه‌ي گردآوري داده ها كتابخانه اي و بيشتر ميداني است.
چكيده لاتين :
Māhī Darham (Twisted Fish) pattern is one of the oldest carpet designs in Iran, which had been woven and presented in most of Iran’s schools and centers of carpet weaving for a long time. Farahan is one of these centers that introduced to the world from the middle of Qajar era by Tabriz merchants with local and then its classic carpets such as Sarooq. The pattern of the Māhī Darham, in the local term as Herāti, is one of the most important and prominent designs of the Farahan region, which in the past was woven and presented in various forms and structures. In this article, while introducing examples of Māhī Darham design from different regions of Iran and the world, various forms of Māhī Darham forms in Farahan carpets are analyzed and described. Existence of eleven forms in Farahan Māhī Darham is one of the most important findings of this research which are: Māhī Zanbūrī, Fandoqī, Ādābī, Ḥaydarzādeh, Sag Māhī, Morḡ va Māhī, Māhī Mašāyeḵī, Māhī Lačak va Toranĵ, Māhī Toranĵ dar Toranĵ, Māhī Sar tā Sarī (Yek Sareh) and Māhī Kaf Sādeh. This is a basic research based on and descriptive-analytical research method with data collected through Library and mostly field study.
