اقدامات فرهنگي در حكومت شيبانيان

Cultural Actions in Shaybanids Government

در سده‌ي دهم قمري/ شانزدهم ميلادي دگرگوني‌هاي اساسي در ماوراءالنهر صورت گرفت كه نقشه‌ي سياسي اين منطقه و مناطق همجوار را براي چند قرن تغيير داد. تشكيل حكومت شيبانيان/ابوالخيريان (907-1007 ق./1501-1599 م.) كه تجربه‌ي جديدي از حكومت بود و بعدها خانات ناميده ‌شد، سرآغاز اين تغييرات بود. آنان موجد يك نظام حكومتي بودند كه چند قرن در ماوراءالنهر به حيات خود ادامه داد. شيبانيان در منابع مكتوب خود و همسايگان، بيشتر با اقدامات سياسي- نظامي توصيف شده‌اند، اما اين مقاله در صدد است اقدامات فرهنگي شيبانيان را مورد بررسي قرار‌ دهد كه كمتر بدان توجه شده ‌است. پژوهش حاضر در صدد پاسخ‌گويي به اين سؤالات است: اقدامات فرهنگي شيبانيان چه بود و توسط چه كساني انجام مي‌شد؟ اين اقدامات چه جايگاهي در حكومت آنان داشت؟ يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد، خان‌هاي شيباني در كنار دولتمردان و طبقات بالاي جامعه، در امور آموزشي، علمي، ادبي، مذهبي و هنرهاي مختلف اقدامات قابل توجه‌اي انجام دادند. اين اقدامات داراي جايگاهي مهم و از اولويت‌هاي حكومت ايشان بود.

In 10th AH/16th AD century, fundamental changes took place in Transoxiana, which changed the political map of this region and neighboring areas for several centuries. The formation of the Shaybanids (Abu al-ḵayrīān) government (907-1007 AH / 1501-1599 AD), which was a new experience of government and was later called Khanate, was the beginning of these changes. They created a government system that lasted for centuries in Transoxiana. Their written sources and those of their neighbors described Shaybanids more with politico-military actions. However, this article seeks to examine the Shaybanids cultural actions, which have received less attention. The present study seeks to answer these questions: What were the cultural activities of the Shaybanids and who carried them out? What place did these measures have in their government? Findings show that Shaybanids khans, along with the rulers and the upper classes of society, took significant measures in educational, scientific, literary, religious and various arts. These actions had an important place and were one of the priorities of their government.