واكاوي نگرش نواب وكيل نسبت به نوسازي واثرات آن بر سياست هاي مذهبي وفرهنگي عصر قاجار وپهلوي اول با تاكيد بر با «سفر چهارساعته و كشف حقايق» (1304 تا 1312 ه.ش)

An Analysis of Nawab Vakil'sAttitude Towards Modernization and its Effects on religious and Cultural Policies of Qajar and Pahlavi Eras with Emphasis on "Four-hour journey and discovery of facts"

كتاب خاطرات وكيل التوليه نوشتۀ ميرزا سيد محمد نواب رضوي معروف به «نواب وكيل» از منابع مهم مطالعۀ عصر ناصري تا اواسط عهد رضاشاه است. در اين ميان، «سفر چهار ساعته و كشف حقايق» كه بخش پاياني خاطرات را در برمي‌گيرد، با تكمله‌هاي متعددش به سبب قالب انتقادي آن براي فهم نگارنده دربارۀ چگونگي ورود مدرنيسم و چالش‌هاي ناشي از آن در زمينه­هاي مذهبي و فرهنگي و همچنين تأثيراتش بر نوع عملكرد و سياست‌هاي حكام قاجار و پهلوي اول كه مسئلۀ اصلي اين مقاله نيز به ‌حساب مي‌آيد، اهميت زيادي دارد. بر اين اساس، نگارندۀ نوشتار حاضر كوشيده است با تحليل محتواي اثر مذكور و بهره­گيري از منابع و تحقيقات مرتبط، با رويكردي توصيفي- تحليلي زواياي موضوع را روشن سازد. يافته­هاي تحقيق بيانگر آن است كه نويسندۀ اين اثر از نمايندگان مهم و كمتر شناخته شدۀ جريان سنت‌گراست كه با استدلال‌هاي تاريخي و تفسيرهاي زيركانۀ متون ديني و طرح عصر فتحعلي‌شاه به‌ عنوان دوره­اي ايده‌آل، ‌كوشيده بود مخالفتش را با هرگونه نوسازي و أخذ رهاوردهاي غربي، به‌خصوص در عصر پهلوي موجه سازد. البته مواردي نسبتاً شخصي چون تبعيت از نگرش محافظه‌كارانۀ «حاج محمدكريم‌خان» پيشواي شيخيه كرمان، از دست دادن تدريجي جايگاهش در سيستم ديوان‌سالاري سنتي و همچنين افول پايگاه اجتماعي و اقتصادي‌اش، بر اين رويكرد او تأثيرگذار بوده است.

The diary of Vakil al-Tawliyyah written by Mirza Seyyed Mohammad Nawab Razavi known as "Nawab Vakil" is one of the important sources for studying the Nasiri era until the middle time of Reza Shah. Meanwhile, "The Four-Hour Journey and the Discovery of Facts", which includes the final part of the memoir, through its critical look at how modernism entered the country and its challenges in religious and cultural fields. It is very important on the type of actions and policies of the Qajar and Pahlavi rulers, which is also the main issue of this article. Accordingly, the author of the present article clarifies different dimensions of the subject by analyzing the content of the mentioned work and using related sources and researches. The study by using a descriptive-analytical approach argues that this work is one of the most important and lesser-known representatives of the traditionalist current, which, with its historical arguments and ingenious interpretations of religious texts and showing the era of Fath Ali Shah as an ideal period, opposed modernization, especially in the Pahlavi era. Of course, relatively personal issues such as following the conservative attitude of Haj Mohammad Karim Khan, the leader of the Sheikh Kerman, the gradual loss of his place in the traditional bureaucracy and the decline of his social and economic status, influenced his approach.