اهميت آشنايي با فرايند فرزندپروري با تأكيد بر توقعّات تربيتي ـ روان‌شناختي حداقلّي اسلام از والدين

The Importance of Being Aware of Parenting Process with an Emphasis on Minimum Educational-Psychological Expectations of Islam from Parents

10.30471/psy.2020.6037.1639 چكيده يكي از توقعّات مهم از والدين در نظام خانواده، آموزش و پرورش فرزندان به گونه‌اي هم‌تراز‌ با هنجارهاي اخلاقي، اجتماعي، ديني و فرهنگي است. در آموزه‌هاي اسلامي توقعات حداقلّي و حداكثري در رابطه با آموزش و پرورش فرزندان وجود دارد. پرسش اساسي اين است كه فوايد آگاهي والدين از فرايند فرزندپروري چيست و توقعات (انتظارات) حداقلّي اسلام از والدين در فرايند فرزندپروري كدام است؟ در اين پژوهش تلاش مي‌شود تا افزون ‌بر تبيين اهميت آگاهي والدين از فرايند فرزندپروري از ديدگاه اسلام و دانش روان‌شناسي، به استخراج و استنباط توقعّات اسلام از والدين درباره فرزندپروري پرداخته شود. پژوهش حاضر از روش توصيفي−تحليلي و اجتهادي بهره برده است كه از تتبع و ژرف‌انديشي و اجتهاد در آموزه‌هاي اسلامي و آموزه‌هاي تربيتي−روان‌شناختي مي‌توان نتيجه گرفت كه توقعات مختلفي از والدين در مورد فرزندپروري وجود دارد. توقعات حداقلّي (نه حداكثري) اسلام در فرايند فرزندپروري عبارت است از: 1. لزوم تعامل مسئولانه با فرزند؛ 2. رعايت اولويت‌ها در فرزندپروري؛ 3. بهره‌گيري از تشويق و تنبيه هوشمندانه؛ 4. تأكيد بر تحوّل شناختي؛ 5. تقويت خودكنترلي در فرزندان؛ 6. تغافل بجا؛ 7. رفتار صميمانه با فرزندان؛ 8. رعايت هم‌ترازي با تحولات زيستي و روان‌شناختي فرزندان؛ 9. مدارا و نرم‌كُنشي با فرزندان.

In family, one of the most important expectations from parents is to educate children in accordance with moral, social, religious, and cultural norms. In Islamic teachings, there are minimum and maximum expectations about educating children. The key question is: what advantages do parents achieve in being aware of parenting process, and what are minimum expectations of Islam from parents in parenting process? This study attempts to explain the importance of being aware of parenting process from the perspective of Islam and psychology, and to extract the expectations of Islam from parents about parenting. This study applied a descriptive-analytical and Ijtihadi method. Thinking deeply and applying Ijtihad in Islamic and educational-psychological teachings results into a conclusion that parents have different expectations about parenting. The minimum (not maximum) expectations of Islam in parenting process are as follows: 1. the importance of responsible interaction with children; 2. the observance of priorities in parenting; 3. taking advantage of smart encouragement and punishment; 4. putting an emphasis on cognitive change; 5. strengthening self-control in children; 6. appropriate negligence; 7. intimate behavior with children; 8. the observance of alignment with biological and psychological changes; 9. being tolerant of children.