ادله ي عقلي در مشروعيت و عدم مشروعيت حيل شرعي در مذاهب خمسه

Rational Arguments for the Legitimacy and Illegitimacy of the Religious Trick in the Five Religions

زمينه و هدف: حيله در نزد فقها چارجويي مخفيانه‌اي است كه مي‌تواند از طرق مثبت يا منفي صورت گيرد، گاه در عرف عام مذموم است، گاه از آن به حفظ ظاهر قوانين شرع ياد مي‌شود. مواد و روش‌ها: اين تحقيق از نوع نظري بوده ‌روش تحقيق به‌صورت توصيفي تحليلي مي باشد و روش جمع آوري اطلاعات به‌ صورت كتابخانه اي است و با مراجعه به اسناد، كتب و مقالات صورت گرفته است. ملاحظات اخلاقي: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعايت اصالت متون، صداقت و امانت‌داري رعايت شده است. يافته‌ها: مشهور فقهاي اماميه آن را مجاز وليكن، حلي‌ها، مقدس اردبيلي، وحيد بهبهاني و امام خميني (ره) قائل به حرمت حيل در باب ربا مي‌باشند. امام خميني (ره) با محك عقل حيل را، ظلم بر ربا دهنده مي‌دانند و آن را حرام و مردود دانسته همان نظري كه حنبليان و ماليكان دارند. از طرفي حنفي‌ها، مشهورند به استفاده از حيل شرعي، و شافعي مسلك‌ها را پيروان حنفي‌ها مي‌دانند. نتيجه‌گيري: بنا بر دلايل عقلي و نقلي مشهور فقهاي مذاهب خمسه، بر اين نظر اتفاق دارند كه حيل در مقامي كه به اصل دين و مقاصد الشريعه لطمه وارد كند و موضوع حكم را عوض كند و انهدام اهداف الهي را در بر داشته باشد باطل و حرام است و هيچ ادله‌اي به‌طور مطلق دال بر مشروعيت يا عدم مشروعيت، حيل نمي‌باشد.

Background and Aim: The trick in the eyes of the jurists is a secret solution that can be done in a positive or negative way, sometimes it is condemned in the general custom, sometimes it is called to preserve the appearance of the Shari'a laws. Materials and Methods: This research is of theoretical type and the research method is descriptive-analytical and the method of data collection is library and has been done by referring to documents, books and articles. Ethical Considerations: In order to organize this research, while observing the authenticity of the texts, honesty and fidelity have been observed. Findings: Moqaddas Ardabili, Vahid Behbahani and Imam Khomeini believe in the sanctity of trickery about usury. Imam Khomeini, by testing the intellect of trickery, considers oppression on usurers and considers it forbidden and rejected, the same theory that The Hanbalis and the Malikis, on the other hand, the Hanafis, are known for using the Shari'a trick, and the Shafi'is consider the sects to be the followers of the Hanafis. Conclusion: It is clear that hail is void in a position that harms the principle of religion and the purposes of Sharia and changes the subject of the ruling and includes the destruction of divine purposes, and no evidence at all indicates legitimacy or illegitimacy.