فضايِ گفتمان در نمايش‌نامۀ افول، نوشتۀ اكبر رادي، با تكيه بر تئوري استعاره‌هاي مفهومي

فضاي گفتمان از‌جمله كليدي‌ترين عناصر موجود در انتقال مفاهيم در هر متن نمايشي است. اين مقاله بر آن است به اين پرسش پاسخ دهد كه استعاره‌ها چگونه مي‌توانند زمينۀ گفتمان دربارۀ مسائل اجتماعي و تاريخي باشند و چه كاركردي در نمايشنامه به‌منزلۀ يك فُرم زباني دارند. بر اين اساس از نظرات جورج ليكاف و زولتان كوچش استفاده كرده و نشان داده‌ايم كه چگونه استعاره‌ها، كه ريشه در زبان ‌و فرهنگ دارند، به شكل‌گيري فضاي گفتمان كمك مي‌كنند. ليكاف و كوچش فضاي گفتمان را حاصل تعامل ميان ذهن، بدن و بافت فرهنگي كه كنشگران در آن حضور دارند، مي‌دانند. بنابراين، در يك متن نمايشي ما با تركيبي از تعامل ميانِ ذهن نويسنده و مخاطب و همچنين، تجربه‌ها و انتزاع‌هايِ جسمي و ذهني هر دو روبه‌رو هستيم. همچنين، بافتي كه در آن نمايش‌نامه شكل مي‌گيرد و بافتي كه در آن نمايش‌نامه فهم مي‌شود عنصري اساسي است. نتايج به‌دست آمده در اين مقاله نشان مي‌دهد كه اكبر رادي با استفاده از استعاره‌ها و زمينه‌هاي فرهنگي و تاريخيِ متن، فضاي گفتماني چندگانه و استنباطي را در نمايشنامۀ افول پديد آورده است. به اين شكل كه در يك سطح با استعاره‌هايِ زباني روبه‌رو هستيم كه در ساختار متن (ديالوگ‌ها، اتمسفر و شخصيت‌پردازي) عمل مي‌كنند و در سطحِ بالاتر با استعاره‌هاي مفهومي روبه‌رو هستيم كه از طريقِ برقراري روابط ميانِ عينيتِ نمايش‌نامه و تجربه‌هاي مخاطب عمل مي‌كند و فضايِ گفتمان متن را در فضايِ ذهن مخاطب ادغام و فضاي گفتمانِ تازه‌اي را پديد مي‌آورد