راهكارهاي جبران افت معني در ترجمه شعر معاصر عربي به فارسي (بررسي موردي ترجمه شفيعي كدكني)

شعر به‌سبب برخورداري از زبان ضمني، وزن، قافيه و آميختگي عناصر تشكيل‌دهنده آن با احساسات شاعرانه از سخن عادي فراتر است و ازهمين‌رو، ترجمه آن نيز دشوار و گاهي ناشدني است. دغدغه اصلي مترجم شعر آن است كه مشخصه‌هاي ويژه متن اصلي را تا حد امكان توضيح دهد و متني شعري را در زبان مقصد بيافريند كه تأثيري مشابه متن اصلي بر خوانندگان ترجمه داشته باشد. ازآنجاكه واژگان و عناصر دو زبان كاملاً معادل هم نيستند، به‌ناچار در ترجمه شعر، افت معني رخ مي‌دهد و مترجم بايد به‌نوعي اين افت را جبران كند. اين مقاله درصدد است با رويكرد توصيفي‌تحليلي به بررسي جايگاه‌هاي افت معني و مكانيسم‌هاي جبران آن در ترجمه شعر معاصر عربي به فارسي بپردازد. به اين منظور با بررسي آراي گروهي از صاحب‌نظران حوزه ترجمه درباره افت معني در ترجمه و راهكارهاي جبران آن، به جايگاه‌هاي افت معني در ترجمه شعر عربي به فارسي، در سطح آوايي، واژگاني، سبكي و فرهنگي مي‌پردازد. براي نمونه ترجمه تعدادي از اشعار معاصر عربي از كتاب شعر معاصر عرب شفيعي كدكني انتخاب شده است. يافته‌هاي پژوهش حاكي از آن است مترجم كه خود، شاعر و ناقد است، در رويارويي با افت معني در سطح آوايي، واژگاني، سبكي و فرهنگي كوشيده است با استفاده از راهكار جبران، لحن كلي متن اصلي را حفظ كند و در اين راستا از جبران در محل و جبران در نوع بهره گرفته است.