تحليل ماهيت الزامات عدالت و نتايج آن در نظريه‌ واقع‌گرايي و ناواقع‌گرايي

يكي از مباحث مهم در موضوعات حكمت عملي و به‌طور خاص فلسفه‌ سياسي، بحث درباره‌ چگونگي دستيابي به محتواي اين دسته از دانش‌ها و گزاره‌هاي مرتبط با موضوعات اين بخش از دانش‌هاست. در دانش معرفت‌شناسي، بحث واقع‌نمايي يا غيرواقع‌نمايي گزاره‌هاي علوم بررسي مي‌شود. نظريات مطرح در حوزه‌ عدالت سياسي را مي‌توان در اين تقسيم مورد ارزيابي قرار داد و به قضاوت درباره‌ درستي يا نادرستي آنها نشست. اين مقاله تلاش دارد تا ضمن بررسي چگونگي دستيابي نظريه‌هاي عدالت مبتني بر واقع‌گرايي و ناواقع‌گرايي و نتايج مترتب بر اين دسته از نظريه‌ها، به اين نتيجه دست يابد كه نظريه‌ عدالتِ برآمده از واقع‌گرايي مورد قبول انديشمندان اسلامي، علاوه بر توانايي پاسخ به نيازهاي فردي و اجتماعي انسان و توانايي ساخت اجتماعي، از اين ظرفيت برخوردار است كه زندگي و ساخت اجتماعي و سياسي انسان را در جهت نيل به كمال و سعادت واقعي رهنمون سازد. بر اين اساس، حكومت‌هاي استبدادي، حتي در شكل خوب آن ـ كه دغدغه‌ اجراي عدالت در جامعه را داشته باشند‌ و حتي بر فرض، نسبت به حكومت‌هاي مردم‌سالار، امكان تحقق عدالت در بستر جامعه بيشتر فراهم باشد ـ فاقد ارزش خواهد بود؛ چراكه تحقق عدالت در بستر جامعه زماني ارزشمند است كه همراه با مشاركت و خواست عمومي جامعه باشد. به اين معنا، حكومت مردم‌سالار اسلامي مطلوب‌ترين شكل حكومت از حيث سازگاري و بسترسازي تحقق عدالت در جامعه‌ اسلامي است.