سنجش و ارزيابي ميزان تاب‌ آوري در برابر مخاطرۀ سيلاب‌هاي شهري (مطالعۀ موردي: منطقۀ 4 تهران)

Measuring and Evaluating the Resilience of Urban Areas against Urban Flooding (Case Study: District 4 of Tehran)

با رشد سريع ساخت و ساز شهري و شهرسازي و همچنين ايجاد و توسعۀ زيرساخت­ ها، سيلاب در نواحي شهري بيشتر و شديدتر شده است. وقوع مخاطرات سيلاب شهري در سكونتگاه­ هاي انساني خسارات و تخريب­ هاي رواني و اجتماعي جبران‌ناپذيري به شهروندان وارد مي­كند. از اين رو در زمينۀ كاهش تأثيرات رواني و اجتماعي سيلاب شهري، توجه به رويكرد تاب ­آوري سيلاب شهري مطرح مي­گردد. بررسي پيشينۀ مطالعات نشان مي­دهد كه ارتقاء تاب­ آوري در برابر بلاياي طبيعي، تحت تأثير عوامل اجتماعي، اقتصادي، كالبدي و مديريتي قرار دارد. بر همين اساس هدف اصلي اين پژوهش بررسي ساختارهاي ياد شده بر تاب­ آوري منطقۀ 4 تهران در برابر سيلاب شهري است. روش­ شناسي مطالعۀ حاضر به لحاظ هدف كاربردي و از لحاظ روش پيمايشي و توصيفي- تحليلي مي­باشد. يافته­ هاي پژوهش نشان داد كه از لحاظ شاخص اجتماعي- فرهنگي نواحي 5، 3 و 8 به ترتيب مطلوب­ ترين مناطق مي­باشد. از لحاظ شاخص اقتصادي بر اساس 8 مؤلفۀ مربوطه، منطقۀ 5، 6 و 3 به ترتيب مطلوب­ ترين نواحي از لحاظ تاب­ آوري اقتصادي هستند. از نظر تاب­ آوري مديريتي- نهادي نيز نواحي 5 و 6 با ميانگين مطلوب­ ترين نواحي از لحاظ تاب­ آوري مديريتي - نهادي بوده ­اند. در تاب­ آوري كالبدي نيز با توجه به ساختار منطقه و با استفاده از روش­ هاي WLC و AHP مشخص گرديد كه نواحي 9 و 7 داراي وضعيت تاب­ آوري كالبدي خوبي هستند ولي نواحي 8 ، 1 و 2 از وضعيت مناسبي برخوردار نيستند.

With rapid growth of urban construction and urbanism as well as creation and development of infrastructure, flooding in urban areas has become more controversial. Occurrence of urban flood hazards in human settlements causes irreparable damages to the citizens. Therefore, in order to decrease the psychological and social impacts of urban flooding, attention to resilience approach of urban flood is discussed. The study of literature shows that enhanced resiliency against natural disasters is affected by social, economic, physical and managerial factors. Accordingly, the main objective of this study is to investigate the mentioned structures on resiliency of Tehran metropolitan area against urban flood. The methodology of this study is practical and in terms of survey and descriptive - analytical. The results of the study showed that in terms of socio - cultural index, the most favorable areas were identified. In terms of economic index, according to the components of the relevant component, the study area is the most desirable areas in terms of economic resilience. Also, managerial - institutional resiliency has been the most suitable areas in terms of managerial - institutional resiliency. In the physical resilience, according to the structure of the region and using wlc and ahp methods, it was found that the strengths and weaknesses of the region have a good physical resilience.