تحليل الگوي قراردادي براي موافقتنامه هاي فروش و انتقال گاز طبيعي از طريق خطوط لولة فرامرزي با تأكيد بر نمونة بهينه براي ايران

contractual analysis of Gas sales& transportation Agreements via cross- border Pipeline

صنعت گاز طبيعي به طور عمده شامل سه قسمت توليد، ‌انتقال و توزيع است. انتقال توسط خط لوله يا به صورت حمل با كشتي­ هاي ال.ان.جي است. در آغاز پيدايش اين صنعت، يعني بين دهه ­هاي 1920 و 1930، همة اين زنجيره به صورت يكپارچه انجام مي­ شد؛ اما رفته­ رفته اين بخش­ها شامل بخش­هاي بالادستي، ميان­دستي (حمل و انتقال) و پايين­ دستي (بازاريابي و فروش)، از يكديگر جدا شدند. براي مديريت ريسك­ هاي بازار گاز طبيعي استفاده از قراردادهاي بلندمدت به ­عنوان ابزاري براي كاهش هزينه­ هاي معاملاتي به­كار گرفته مي­ شود. قراردادهاي بلندمدت قراردادهاي بيش از پنج تا سي سال را دربر مي­ گيرد. قراردادهاي يادشده، قراردادهاي متداولي در صنعت گاز طبيعي هستند كه در دو بخش قراردادهاي فروش و قراردادهاي انتقال مورد استفاده قرار گرفته­ اند. ايران به­ عنوان كشوري داراي ذخاير عظيم نفت و گاز مي­ تواند نقش مهمي در تنظيم بازارهاي گاز طبيعي ايفا كند؛ اما متأسفانه به دلايل مختلفي هنوز اين ظرفيت به ثمر نرسيده است. مهم­ترين قرارداد گاز صادراتي ايران، قرارداد با شركت بوتاش تركيه است كه داراي مشكلات و مزاياي خاص خود است. در اين مقاله به تحليل قراردادهاي فروش و انتقال گاز طبيعي از منظر انتقاد ساختاري و راهبردي پرداخته ­ايم تا ضمن نشان دادن مشكلات استفاده از قرارداد فروش گاز، الگوي سرمايه­ گذاري و قراردادي بهينه ­اي را نيز جهت رسيدن به اهداف صادراتي و كاهش معايب فروش گاز ارائه كنيم.

Long- term contracts as a main tool,in order to mitigate the natural gas market risks, and transaction costs, has been employed. The long- term contracts are those contracts which last for more than at least five years and in some cases it lasts for thirteen years. Such a long run contracts have been using in two sections including sales contracts and transportation contracts. On the one hand, these contracts are in essence complex and on the other hand, the long- term contracts which are employed as a tool of risk allocation. In this article principal contracts indeed sale contracts and transportation contracts being discussed from contracts theory point of view and risk allocation in order to introduce the efficient model for gas exporting gas from Iran to the Eu.