هزينه‌يابي جريان مواد و انرژي سيب‌زميني در استان همدان

هدف از مطالعه حاضر ارزيابي اقتصادي و مصرف انرژي توليد سيب‌زميني در قالب استاندارد ايزو 14051 تحت عنوان هزينه‌يابي جريان مواد و انرژي در طي فصل زراعي 1396-1395 بود. بر اساس نتايج به‌دست‌آمده بيشترين ميزان انرژي نهاده مربوط به سوخت‌هاي فسيلي و كود نيتروژنه مصرفي تعلق دارد. بر اساس شاخص‌هاي انرژي و اقتصادي محاسبه‌شده به دو روش حسابداري رايج و حسابداري هزينه‌يابي جريان مواد، مشخص شد كه ارزش كل توليد سيب‌زميني بر اساس حسابداري رايج برابر با 1763 ميليون ريال در هكتار است، درحالي‌كه اين عدد در هزينه‌يابي جريان مواد برابر با 2012 ميليون ريال در هكتار محاسبه شد. كارايي مصرف انرژي در مزارع با استفاده از حسابداري انرژي رايج برابر 65.2 محاسبه شد، درحالي‌كه با استفاده حسابداري هزينه‌يابي جريان مواد اين شاخص برابر با 22.2 محاسبه شد. تفاوت كارايي مصرف انرژي و همچنين نسبت هزينه به فايده به دليل در نظر گرفتن ارزش توليدات منفي است كه در فرايند توليد سيب‌زميني در استان همدان حاصل مي‌شود. به‌طوري‌كه سيب‌زميني‌كاران همداني مي‌توانند با اقدامات مديريتي تفاوت درآمدي تا سقف 249 ميليون ريال داشته باشند. در صورت كاهش توليدات منفي نسبت هزينه به فايده در فرايند توليد افزايشي 57.0 خواهد داشت. هزينه‌يابي جريان مواد و انرژي از طريق ارزيابي جامع انرژي و هزينه به درك بهتر روابط ميان اقتصاد و محيط‌زيست كمك مي‌كند. با به‌كارگيري راهكارهاي پيشنهادي مي‌توان صرفه‌جويي هزينه‌اي قابل‌توجهي در جهت كاهش محصولات منفي داشت. چراكه اين روش هدر رفت ماده و هزينه را تشخيص مي‌دهد و با به‌كارگيري آن، كشاورزان از هدررفت‌هاي معمول در مزرعه مطلع شده و از اينكه مي‌توانند در مزرعه خود فرايندها را اصلاح كنند مطمئن شده و بر اساس يك ارزيابي منطقي كاهش هزينه‌هاي توليد را كاهش دهند.