واكاوي مؤلفه‌هاي درون‌گرايي در معماري بومي روستاي قلعه‌نوي سيستان

Analysis of The Components of Introversion in the Indigenous Architecture of Qaleno Village in Sistan

معماري خانه‌هاي روستاي قلعه‌نو در سيستان هم پاسخي درخور به شيب بستر روستا داده و هم با ملاحظه‌ي اقليم به فرهنگ پرداخته‌است. پرسش اصلي پژوهش اين است كه آيا درون‌گرايي به صرف سازگاري با اقليم است يا بركنار از جبر اقليمي، عوامل فرهنگي هم در كار است. هدف اصلي از پژوهش حاضر، تحليل فضا در معماري بومي جهت نشان دادن مؤلفه‌هاي درون‌گرايي روستاي قلعه‌نو است. اين پژوهش ماهيتي بنيادي دارد، در روش كيفي است و رويكرد توصيفي و تفسيري براي تبيين موضوع اتخاذ شده‌است. گونه‌شناسي مسكن خانه‌ها را در 8 تيپ قرار مي‌دهد كه وجه مشترك آن‌ها وجود ميانسرا است. پس از معرفي و تحليل عناصر و اجزاء خانه‌هاي روستاي قلعه‌نو، آرايش فضايي خانه‌ها با بهره‌گيري از گراف جهت نشان دادن چگونگي چيدمان فضاها و نحوه ارتباط آن‌ها با يكديگر واكاوي شده‌است. با توجه به خطي بودن و توزيع نرمال داده‌هاي آماري، بررسي همبستگي با استفاده از ضريب پيرسون انجام شده‌است. مقدار ضريب به‌دست‌آمده در دو مورد نشان از آن دارد كه نخست تعداد ميانسرا با درون‌گرايي همبسته است و در مورد دوم ميان تعداد فضاها با درون‌گرايي همبستگي وجود دارد. بررسي‌هاي در مورد روستاي قلعه‌نو، ويژگي‌هاي عمده‌اي را درباره معماري بومي آن نشان مي‌دهد كه هيچ فضايي پنجره‌اي گشوده به فضاي عمومي بيرون ندارد، كولك و سورك كه ديدبند هستند جانشين پنجره به فضاي عمومي بيرون شده‌اند، فضاهايي مانند هشتي و خم به‌عنوان مفصل درون و بيرون به ايفاي نقش پرداخته‌اند، حياط يا ميانسرا نقش پررنگي دارد و گاه يك خانه پنج ميانسرا دارد و اينكه در و پنجره‌ي اتاق‌ها به ميانسرا گشوده مي‌شود. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه علاوه بر اينكه معماري بومي قلعه‌نو درون‌گراست، تأثير وزني عوامل فرهنگي در درون‌گرايي بيش از عوامل اقليمي است. علاوه‌براين عامل تمايز اصلي معماري بومي قلعه‌نو از ديگر معماري‌هاي واقع بر شيب وجود ميانسرا و تعداد آن است.

The architecture of the houses of Qaleno village in Sistan has responded to the slope of the village as well as taken into account the climate and culture consideration. The main question of this research is whether introversion is only for adaptation to climate or in addition to environmental force, cultural factors are involved. The main purpose of this study is to carry out a spatial analysis of indigenous architecture to show the components of introversion in Qaleno village. This research has a fundamental nature and applies a qualitative method to address the issue with a descriptive-interpretive approach. There are eight types of housing in Qaleno village, and they all have the element of Miansara (courtyard) in common. After introducing and analyzing the elements and components of the houses, the spatial arrangement of the houses has been investigated by using graphs to show how the spaces are organized and how they relate to each other. Due to the linearity and normal distribution of statistical data, the Pearson correlation coefficient was used to analyze them. The value of the obtained coefficient in two cases indicates that in the first case, introversion correlates with the number of Miansaras; and in the second case, introversion correlates with the number of spaces. Moreover, the studies showed that Qaleno houses have no windows towards the public space, and they are substituted with Koulak and Sourak, which also act as blinds. In addition, elements such as Hashti and Kham are used to divide the exterior and the interior. Miansaras are the major elements of the houses to the extent that some houses have up to five Miansaras, which are connected to every room by windows and doors. The results of this study show that the indigenous architecture of Qaleno village is influenced more by cultural factors rather than climatic ones and is different from the architecture of other areas because of the slope and the number of Miansaras it has.