اثر شيوه بهره برداري از منابع آبي بر شاخص هاي بهره وري مصرف آب محصول زيتون

مطالعه ميداني عوامل موثر بر بهره‌وري مصرف آب، يكي از راهكار‌هاي مهم در رسيدن به كشاورزي پايدار مي‌باشد. در اين تحقيق اثر روش بهره‌برداري از منابع آب بر شاخص‌هاي فيزيكي و اقتصادي بهره‌وري مصرف آب محصول زيتون مورد بررسي قرار گرفت. براي اين منظور تعداد 30 باغ زيتون شامل 16 باغ با منبع آب از نوع چاه شخصي و 14 باغ از نوع مشاعي در شهرستان طارم واقع در استان زنجان انتخاب شد. به منظور محاسبه شاخص‌هاي بهره‌وري مصرف آب، پارامتر‌هاي آبياري نظير دبي ورودي و برنامه آبياري در سه نوبت زماني مختلف در طول فصل، عملكرد محصول، هزينه‌هاي توليد و درآمد حاصل از فروش محصول تعيين شد. ميانگين حجم آب مصرفي در باغات تحت مديريت چاه شخصي و مشاعي به ترتيب 9800 و 12680 متر‌مكعب در هكتار برآورد شد. ميانگين شاخص‌هاي بهره‌وري‌ CPD، BPD و NBPD در باغات تحت مديريت چاه شخصي به ترتيب برابر با 0.40 كيلوگرم برمتر‌مكعب، 46.9 و 24.4 هزار ريال برمترمكعب و در باغات تحت مديريت چاه مشاعي به ترتيب برابر با 0.30 كيلوگرم برمتر‌مكعب، 36.4 و 15.2 هزار ريال بر مترمكعب برآورد شد. نتايج آزمون معني‌داري به روش T مستقل نشان داد اختلاف معني‌داري بين شاخص‌هاي مذكور در دو نوع روش بهره‌برداري وجود ندارد. عدم كنترل و نظارت بر بهره‌برداري‌ از منابع آب، دانش كم كشاورزان در مديريت آب و آبياري و عدم تناسب حقابه‌ها با نياز آبي به خصوص در باغات با چاه مشاعي به عنوان مهمترين دلايل پايين بودن بهره‌وري در برخي باغات منطقه شناخته شد.