بررسي ويژگي‌هاي ژرم پلاسم گندم ديم جهت مقاومت به بيماري زنگ زرد در اردبيل

زنگ زرد با عامل P. striiformis f. sp. tritici يكي از مهم ترين بيماري هاي برگي گندم است كه كاهش عملكرد قابل توجهي را در نواحي گندم خيز سراسر جهان موجب مي شود. در ايران نيز در سال هاي همه گيري، بيماري زنگ زرد يكي از عوامل مهم كاهش عملكرد گندم به شمار مي رود. مطالعه حاضر به منظور تعيين منابع مقاومت ژنتيكي نسبت به زنگ زرد انجام شده است، تا برنامه به نژادي براي آزادسازي رقم با موفقيت بيشتري انجام شود. ژرم پلاسم گندم ديم شامل 191 لاين پيشرفته و اميدبخش (شامل گندم نان زمستانه، بهاره و گندم دوروم) تحت شرايط مزرعه اي در ايستگاه تحقيقات كشاورزي آلاروق اردبيل طي سال زراعي 139495 ارزيابي شدند. در ارزيابي هاي مزرعه اي براي مقايسه لاين ها از مقادير نسبي سطح زير منحني پيشرفت بيماري (rAUDPC) استفاده شد. همان تعداد ژرم پلاسم، در مرحله گياهچه اي نيز براي پاتوتيپ هاي 6E158A+  و 6E150A+, Yr27 در شرايط گلخانه مورد بررسي قرار گرفتند. هر دو تيپ مقاومت مرحله گياهچه و گياه بالغ در بين لاين هاي مورد بررسي شناسائي شدند. واكنش گياهچه اي نشان داد كه تعداد 34 لاين (18 %) داراي مقاومت گياهچه اي نسبت به هر دو پاتوتيپ و با احتمال وجود ژن /ژن هاي مقاومت Yr3v، Yr3a،Yr4a ، Yr4، Yr5، Yr10، Yr15، Yr16، YrCV و YrSD مي باشند. تعداد 23 ژنوتيپ در مرحله گياهچه اي در برابر حداقل يك پاتوتيپ حساس بوده و در مرحله گياه بالغ واكنش مقاومت با مقادير پايين rAUDPC (010) نشان دادند و به عنوان ارقام داراي مقاومت گياه بالغ (APR) انتخاب شدند. همچنين تعداد 27 ژنوتيپ در مرحله گياه بالغ مقادير متوسط rAUDPC (1130) و در مرحله گياهچه اي در برابر حداقل يك پاتوتيپ حساس بودند و به عنوان گروه داراي مقاومت تدريجي (SR) انتخاب شدند. بقيه ژنوتيپ ها داراي مقادير بالاي rAUDPC و يا بدون مقاومت گياهچه اي بودند. منابع ژنتيكي اميدبخش براي تجميع هر دو تيپ مقاومت جهت دستيابي به مقاومت پايدار و كنترل پايدار عليه زنگ زرد در ايران استفاده خواهند شد.