ارزيابي شاخص‌هاي رقابتي و كارايي كشت مخلوط پنبه- چغندر علوفه‌اي در شرايط تداخل علف هرز

به‌منظور ارزيابي تأثير شاخص‌هاي رقابتي و كارايي كشت مخلوط پنبهچغندر علوفه اي در شرايط تداخل علف هاي هرز، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه فردوسي مشهد انجام شد. تيمارها شامل الگوي كشت مخلوط پنبهچغندر علوفه اي در دو سطح كشت مخلوط بين رديفي و كشت مخلوط درون رديفي و نسبت كشت مخلوط در پنج سطح شامل 75: 25، 50: 50، 25: 75 و كشت خالص دو گياه پنبه و چغندر علوفه‌اي به‌عنوان عامل اصلي و تداخل علف‌هاي هرز در دو سطح شامل وجين و عدم وجين تمام‌ فصل علف هرز به‌عنوان عامل فرعي بودند. نتايج نشان داد كه اثر الگوي كشت مخلوط و برهمكنش الگوي كشت و نسبت‌هاي كاشت مخلوط پنبه–چغندر علوفه‌اي بر تراكم و وزن خشك كل علف‌هاي هرز معني‌دار نبود، اما اثر نسبت‌هاي مختلف كشت مخلوط پنبه–چغندر علوفه‌اي بر وزن خشك كل علف هاي هرز معني‌دار بود. در نسبت كشت 25: 75 از پنبهچغندر علوفه اي، وزن خشك علف هاي هرز پايين تر از ساير نسبت‌هاي اختلاط بود. در شرايط تداخل و يا عدم تداخل علف هاي هرز، حداقل 50 درصد كاهش در عملكرد وش پنبه و 83 درصد كاهش در عملكرد ريشه چغندر علوفه‌اي در شرايط كشت مخلوط، در مقايسه با كشت خالص هر يك از گياهان مشاهده شد. دو شاخص نسبت برابري زمين و كاهش عملكرد واقعي نشان‌دهنده برتري كشت خالص پنبه نسبت به كشت مخلوط بود، ولي شاخص مجموع ارزش نسبي بيان‌كننده برتري كشت مخلوط پنبهچغندر علوفه‌اي نسبت به كشت خالص پنبه بود. به‌طوري‌كه كاشت مخلوط پنبهچغندر علوفه اي با نسبت 75:25 موجب شد در شرايط حضور و عدم حضور علف هرز مجموع ارزش نسبي به‌ترتيب 5/2 و 6/8 برابر كشت خالص پنبه افزايش يابد. شاخص هاي رقابتي شامل ضريب ازدحام نسبي، نسبت رقابت و شاخص غالبيت نشان دادند كه چغندر علوفه اي نسبت به پنبه از قدرت رقابتي بالاتري برخوردار بود. به‌طور كلي نتايج اين آزمايش نشان داد كه كشت مخلوط پنبهچغندر علوفه اي به‌صورت جانشيني، فقط از نظر يكي از شاخص‌هاي ارزيابي كشت مخلوط (مجموع ارزش نسبي) مناسب بود و درمجموع قابل توصيه نيست.