عنوان مقاله :
قابليت‌سنجي باغ‌هاي تاريخي براي توسعه كشاورزي شهري در بيرجند
پديد آورندگان :
خليل نژاد ، محمدرضا دانشگاه بيرجند - گروه صنايع دستي , فرزين ، سامان دانشگاه بيرجند - گروه باستانشناسي , ظهوريان ، مريم دانشگاه بيرجند - گروه باستانشناسي
كليدواژه :
باغ‌هاي تاريخي , بيرجند , كشاورزي شهري , معماري منظر , برنامه‌ريزي مشاركتي
چكيده فارسي :
بيان مسئله: يكي از قابليت‌هاي تاريخي شهر بيرجند وجود تعداد زيادي از باغ‌ها و حياط‌هاي تاريخي است كه علي‌رغم اهميت زيادشان از ديدگاه معماري منظر، به برنامه‌ريزي آنها از ديدگاه كلان برنامه‌ريزي منظر شهري توجه كافي نشده است. يكي از جديدترين رويكردهاي جهاني به باغ‌هاي تاريخي احياي قابليت‌هاي كشاورزي و توليدي باغ‌ها از طريق روش‌ها و رويكردهاي موسوم به كشاورزي شهري است كه در عين حفظ ابعاد ميراثي باغ‌ها، با درگير‌كردن جامعۀ شهروندي با موضوع توليد ارگانيك و كشاورزي مدني، باعث مي‌شود كه علاوه بر صاحبان و مالكان باغ‌ها، جامعۀ شهروندي از برنامه‌ريزي مشاركتي باغ‌ها منافع بسياري ببرد.هدف پژوهش: مطالعۀ حاضر با هدف قابليت سنجي باغ‌هاي تاريخي بيرجند در پي شناسايي نقاط قوت و ضعف باغ‌ها به منظور توسعۀ كشاورزي است و لذا در پي پاسخ به اين سؤال است كه براي توسعۀ كشاورزي شهري در بيرجند چه نقشي مي‌توان براي باغ‌هاي تاريخي قائل بود؟روش پژوهش: روش تحقيق در اين مطالعۀ تحليليتوصيفي است و اطلاعات پايه از منابع كتابخانه‌اي، مصاحبه با مديران، كارشناسان و مشاوران باغ‌ها و برخي باغبانان در مورد يازده باغ تاريخي جمع‌آوري شده است. به علاوه مطالعات ميداني در باغ‌هاي تاريخي توسط نگارندگان به انجام رسيده است. همچنين از ابزار پرسشنامه نيز جهت گردآوري اطلاعات شامل امكانات فيزيكي باغ‌ها، فعاليت‌هاي كشاورزي و توليدي در باغ‌ها، اهداف كشاورزي و باغداري، بازاريابي محصولات باغي و اقتصاد كشاورزي استفاده شد.نتيجه+گيري: نتايج نشان مي‌دهد كه بخش بزرگي از مساحت باغ‌هاي تاريخي بيرجند به عملكرد كشاورزي اختصاص يافته است. بر اساس يافته‌هاي اين تحقيق، باغ‌هاي تاريخي پتانسيل ايجاد فرصت‌هايي براي مشاركت عمومي در فعاليت‌هاي توليدي، آموزشي و مصرف محصولات زراعي و باغي را دارند. تركيبي از اهداف مختلف، اعم از تجاري، آموزشي، اجتماعي، درماني و يا محيط زيستي، مي‌تواند عامل موفقيت مكان‌سازي باغ‌هاي تاريخي از طريق كشاورزي شهري باشد. بر اساس اين استراتژي باغ تاريخي مي‌تواند مكاني براي تعامل بين گروه‌ها و كاربران مختلف باشد. لذا تشكيل منظومۀ سبز مولد شهري منوط به استراتژي مشاركت عمومي يعني درگير‌كردن شهروندان در برنامه‌ريزي مجدد باغ‌هاي تاريخي براي توسعۀ منظر و فضاي سبز عمومي خوراكي است. به نحوي كه همۀ باغ‌ها اعم از خصوصي، دولتي و يا وقفي زمينۀ حضور و مشاركت شهروندان در توسعۀ كشاورزي شهري باشد.
