طراحي مدل حكمراني مشاركتي با رويكرد تركيبي: زمينه مديريت تقاضاي برق در ايران

Designing a Collaborative Governance Model With a Combined Approach: Context of Electricity Demand Side Management in Iran

محدوديت‌هاي تأمين برق تبديل به يك مسئله عمومي شده است. در كنار عوامل مربوط به سمت عرضه، وضعيت تقاضاي برق به لحاظ ميزان مصرف و بهره‌وري، وضعيت نامطلوبي دارد. با توجه به عدم حاكميت موثر سمت عرضه بر سمت تقاضاي برق و ناكارآمدي روش‌هاي حكمراني بالا به پايين، هدف از اين تحقيق، طراحي مدل حكمراني مشاركتي براي مديريت تقاضا است. روش پژوهش به لحاظ ماهيت داده، تركيبي و هدف توسعه‌اي و كاربردي دارد. مشاركت‌كنندگان در بخش كيفي را 9 نفر از خبرگان عرضه و تقاضاي برق تشكيل مي‌دهد كه به صورت نمونه‌گيري هدفمند انتخاب شدند و حجم انتخاب آنان بر اساس اشباع نظري تعيين شد. جامعه آماري در بخش كمي برابر با كاركنان صنعت برق، مصرف‌كنندگان عمده برق و نهادهاي اثرگذار برابر با 384 نفر به صورت تصادفي انتخاب شد. گردآوري اطلاعات از طريق مصاحبه نيمه‌ساختاريافته عميق و پرسشنامه بود و تجزيه ‌و تحليل اطلاعات از طريق فن تحليل مضمون و معادلات ساختاري انجام شد. نتايج منجر به شناسايي شاخص‌هاي زمينه سيستم، عوامل مؤثر بر مشاركت، مشاركت، تسهيل‌گر مشاركت و دستاوردهاي مشاركت گرديد. همچنين نتايج نشان داد؛ زمينه سيستم و عوامل مشاركت بر مشاركت و دستاوردهاي مشاركت تأثير مثبت و معني‌داري دارد و تسهيل‌گر مشاركت، رابطه بين مشاركت و دستاوردهاي مشاركت را تعديل مي‌كند. تأسيس بازار مديريت تقاضا، نهاد تنظيم‌گر مقررات مستقل و نهادهاي خدمات انرژي محلي از جمله پيشنهادهاي نهادي استخراج‌شده از اين تحقيق هستند. پياده‌سازي اين مدل مي‌تواند منافعي از جمله امنيت عرضه برق بلندمدت، منافع اقتصادي و تعميم‌پذيري الگوهاي مشاركتي در كشور ايجاد كند.

Electricity supply constraints have become a public problem. The situation of electricity demand in terms of productivity is unfavorable. Due to the lack of effective governance on the electricity demand side and the inefficiency of top-down governance methods, the purpose of this study is to design a collaborative governance model for demand management. The research method is combined in terms of data nature and developmental and applied research in terms of purpose. The participants are 9 expert person who were selected by purposive sampling and volume their selection was determined based on theoretical saturation. The statistical population was slightly equal to the employees of the industry, major consumers and institutions influencing policy-making. The statistical sample of 384 people was randomly selected. Data collection was through in-depth semi-structured interviews and questionnaires. Data analysis was performed using thematic analysis technique and structural equations. The results cause identifying model parameters including system context, factors affecting collaboration, collaboration process, collaboration facilitator and achievements. The results showed; The context of the system and the factors have a positive and significant effect on process and the achievements of collaboration, and the collaboration facilitator moderates the relationship between process and the achievements of collaboration. The establishment of a demand management market, an independent regulator and local energy service institutions are among the institutional proposals extracted from this study. Implementing the model can bring many benefits such as security of electricity supply in longtime, economic benefits and generalization of collaborative models for solving public problems in the country.