تحليل انتقادي تفسير ماهوي از حركت جوهري؛ مقايسه ديدگاه ابن-سينا و ملاصدرا

Critical Analysis of the Essential Interpretation of Substantive Motion; Comparing the Views of Ibn Sina and Mulla Sadra

ملاصدرا بر خلاف ابن سينا، كه حركت را از لواحق جسم طبيعي مي دانست و وجود آن را تنها در چهار مقوله عرضي مي پذيرفت، حركت را در ذات و جوهر اشياء دانسته و بحث در مورد آن را از طبيعيات به الهيات منتقل كرده است. اما اين نظريه در نظام انديشه او در معرض دو تفسير متفاوت قرار گرفته است. تفسير ماهوي كه در آن از مفاهيم حكمت مشاء همچون ماده و صورت بهره مي گيرد، و تفسير وجودي كه بر مبناي اصالت وجود و استفاده از مفاهيمي چون وجود سيال ارايه مي شود. فارغ از انتقاداتي كه به تفسير دوم مي تواند وارد باشد، در اين نوشتار تمركز بر تفسير ماهوي است. تلاش شده است تا با تحليل ادله ابن سينا مبني بر عدم حركت در جوهر، پيش فرض هاي او در اين ادله، مورد بررسي قرار گيرند. سپس نشان داده شده است كه ارايه هر ديدگاهي مقابل نگرش ابن سينا مستلزم تغيير بنيادين در پيش فرض هاي او در پذيرفتن عدم حركت در جوهر است. بنابراين هر تبييني كه در صدد باشد بر پايه اصول پيشين ارايه شود، به نتيجه رضايت بخشي نخواهد رسيد، چنانكه ملاصدرا در ارايه آن ناموفق عمل كرده است.

Unlike Avicenna, who considered motion as a subsequents of the natural body and accepted its existence in only four accidental categories, Mulla Sadra considered motion in the essence and essence of objects and transferred the discussion about it from natural sciences to theology. But this theory has been exposed to two different interpretations in his metaphysics. Essential interpretation in which the concepts of peripatetic metaphysics such as matter and form are used and existential interpretation which is presented based on the fundamentality of existence and the use of concepts such as flowing existence. Regardless of the criticisms that may be leveled at the second interpretation, this article focuses on the essential interpretation. An attempt has been made by analyzing Avicenna's arguments to Check out his presuppositions on these reasons. It is then shown that presenting any view of Avicenna's attitude requires a fundamental change in his presuppositions in accepting immobility in substance. Therefore, any explanation that seeks to be presented on the basis of the previous principles will not be satisfactory, as Mulla Sadra has failed to present it.