مورخان و روايت آنان از نخستين مواجهه‌هاي شاه- قزلباش در تاريخ نگاري صفويه

روايت مورخان دوره صفويه از نخستين مواجهه شاه قزلباش در دوره شاه طهماسب، روايتي‌ نسبتاً واقع‌گرايانه و البته نه چندان صريح از افول زودهنگام يك ساختار مقدس در يك صورت‌بندي غيرتقدس‌گرايانه است. بنابراين هر چه از مرحله جنبش اوليه صفويان فاصله مي‌گيريم، روايت مورخان از محتوايي تقدس‌گرايانه به جانب نوعي واقع‌گرايي معطوف مي‌شود. بر اين اساس، روايت مورخان از نخستين مواجهه شاه قزلباش، از دو منظر روش‌شناختي و محتوايي قابل تأمل‌ است. از نظر روش‌شناختي روايت اين مورخان ماهيتي نسبتاً توصيفي دارد، اما كمتر به جانب تقدس‌گرايي معطوف مي‌شود. از نظر محتوايي نيز اين بازخواني تأكيدي بر افول جايگاه مريدي امراي قزلباش تحت تأثير مطالبه‌گري فزاينده اقتصادي و عطش سياسي روزافزون آنان، تأكيد بر نقش آنها در به چالش كشيدن زودهنگام الوهيت نهاد شاهي و در نهايت برساختن چهره‌اي قهرمانانه از شاه به عنوان پيروز نهايي اين جدال است. نگارندگان اين پژوهش درصدد بوده‌اند با رويكرد توصيفي تحليلي عناصر شكل ‌دهنده روايت مورخان از نخستين مواجهه شاه قزلباش در ابتداي عصر شاه‌ طهماسب را مورد واكاوي قرار دهند.