شبيه‌سازي تأثير عوامل اقليمي بر كارآيي هزينه توليد گندم در ايران

با توجه به اهميت تأثير تغيير اقليم بر توليد محصولات بخش كشاورزي، هدف پژوهش حاضر بررسي چگونگي تأثير درجه حرارت و بارندگي بر كارآيي هزينه توليد محصول گندم در ايران بود. به‏ منظور شبيه‌سازي، اطلاعات مربوط به قيمت نهاده‌ها، عملكرد در هكتار، هزينه توليد در هكتار، ميانگين درجه حرارت و بارندگي در دوره كاشت محصول، براي گندم آبي از سال زراعي 81-1380 تا سال زراعي 93-1392 براي 28 استان جمع‌آوري شد. با بررسي روش‌هاي مختلف برآورد تابع هزينه مرزي تصادفي با داده‌هاي تابلويي، روش مرزي تصادفي «داده‌هاي تركيبي» انتخاب شد. پس از تخمين مدل، با استفاده از روش دلتا، شبيه‌سازي اثر متغيرهاي بارندگي و درجه حرارت بر هزينه مرزي صورت گرفت و ميزان اثرگذاري اين دو متغير بر مرز هزينه و بر كارآيي هزينه برآورد شد. نتايج نشان داد كه استان خوزستان بالاترين كارآيي هزينه و استان يزد كمترين كارآيي هزينه در توليد گندم را دارند و افزايش درجه حرارت و بارندگي در دامنه شرايط اقليمي كشور تا حدود چهار درصد در افزايش كارآيي هزينه مؤثر است. با توجه به اقليم‌هاي مختلف در كشور و روند كاهش بارندگي و افزايش درجه حرارت، اصلاح و استفاده از ارقام مقاوم به خشكي مي‌تواند بر ارتقاي كارآيي هزينه مؤثر باشد.