تحليل شاخص هاي آسيب پذيري شهري با رويكرد مديريت بحران زلزله (مطالعه موردي: شهر اروميه)

Analysis of Urban Vulnerability Indexes with the Approach Seismic Disaster Management Using Fuzzy Network Analysis Process (FANP) (Case study: Urmia city)

مقدمه: وقوع بلاياي طبيعي مانند زلزله، در بافت شهري و مناطق پرتراكم جمعيتي خسارات شديدي را ايجاد كرده است. با توجه به قرار گيري كشور روي كمربند زلزله پژوهش حاضر شهر اروميه را به واسطه‌ي ويژگي‌هاي طبيعي و خطر لرزه خيزي متوسط، جهت شناسايي مهمترين عوامل تشديد كننده آسيب رسان مورد مطالعه قرار داده است. هدف پژوهش: مديريت بحران شهري در اثر وقوع زلزله روش شناسي تحقيق : اين پژوهش از نظر روش توصيفي و تحليلي و از نظر هدف كاربردي مي باشد. در بخش توصيفي از‌نتايج سرشماري عمومي نفوس و مسكن سال 1395، اسناد و مطالعات كتابخانه اي و در بخش تحليلي از فرآيند تحليل شبكه و عملگرهاي فازي در نرم افزار ARC GIS استفاده شده است. قلمروجغرافيايي پژوهش: محدوده مورد مطالعه با مساحت 4854/91 هكتار 0/91 درصد از كل مساحت شهرستان اروميه را شامل مي‌شود كه جمعيتي بالغ بر 727066 نفر(غير از شهرك گلمانخانه) را در خود جاي داده است. بر اساس سرشماري سال 1395 و بر پايه اطلاعات به دست آمده از بلوكهاي آماري تعداد جمعيت و خانوار محدوده به ترتيب 727066 نفر و 222737 خانوار مي باشد. محدوده مورد مطالعه 97/83 درصد از جمعيت شهرستان اروميه را در خود جاي داده است. يافته ها و بحث: بيشترين آسيب پذيري در مناطق با شيب‌هاي بيشتر از20 درصد و نواحي با تراكم جمعيتي بالا مشاهده مي‌شود. نواحي با آسيب پذيري خيلي زياد با 34/12 درصد، زياد با 11/81 درصد، متوسط با 30/47 درصد، كم با 20/89 درصد و خيلي كم با 2/7 درصد از مساحت بلوك هاي آماري را به خود اختصاص دادند. در حالت كلي مي‌توان گفت كه 45/93 درصد از محدوده مورد مطالعه بر اساس معيارهاي استفاده شده در تحليل آسيب پذيرند. نتايج : در پهنه بندي زلزله در سطح شهر اروميه 5 كلاس آسيب پذير به دست آمد كه كلاس آسيب پذيري خيلي زياد در منطقه 2 شهري با مساحت 341/09 هكتار( 13/19 درصد) بيشترين كاربري هاي آسيب پذير را دارد. منطقه 3 با 8/24 درصد، منطقه 1 با 7/57 درصد، منطقه 4 با 2/76 درصد و منطقه 5 با 1/92 درصد به ترتيب داراي بيشترين كاربري هاي داراي آسيب پذيري خيلي زياد مي باشند.

Introduction The occurrence of natural disasters such as earthquakes, in urban texture and in population density region has caused hard damage. Regarding the country’s location on the earthquake zone, the current study has studied Urmia city due to natural features and the risk of seismicity in order to identify the most important damaging factors in order to manage the urban disaster caused by an earthquake. Methodology This research is descriptive and analytical in method and applied in purpose. In the descriptive section, the results of the general census of population and housing in 1395, documents and library studies have been used, and in the Analytical section, the Network Analysis process (ANP) and fuzzy operators in ARC GIS software have been applied. Geographical area of research The study area (statistical blocks) with an area of 4854.91 ha contains 91% of the total area of Urmia city, which has a population of 727066 people (other than Golmankhaneh Town). Based on the 2016 census and based on the information obtained from statistical blocks, the rate of population and the number of families in the area were 727066 people and 222737 families, respectively. The study area includes 97.83% of the population of Urmia city. Results and discussion The highest vulnerability is in areas with a slope of more than 20% and areas with high population density are observed. Areas with very high vulnerability with 34.12%, high with 11.81%, medium with 30.47%, low with 20.89% and very low with 2.7% accounted for the area of statistical blocks. In general, it can be said that 45.93% of the study area is vulnerable based on the criteria used in the analysis. Conclusion In vulnerable earthquake zoning in Urmia, 5 vulnerable classes were obtained. The very high vulnerability class in the Zone 2 urban area with an area of 341.09 hectares (13.19%) has the most vulnerable uses, Zone 3 with 8.24%, Zone 1 with 7.57%, Zone 4 with 2.76% and Zone 5 with 1.92% have the most uses with very high vulnerabilities, respectively.