بازخواني «دلالت زباني» در فهم و تفسير كتاب و سنت

«طرح دلالت زباني»، درمقابل «دلالت منطقي»، رابطه‌ي «لفظ» و «معنا» را در «زبان طبيعي» بازنمايي مي‌كند. در اين طرح، فرايند «دلالت»، وابسته به «كاربرد» و به‌وسيله‌ي عامل «تفسير» انجام مي‌گيرد اما دلالت منطقي، تنها تابع قرارداد است. مروري بر آثار زبان‌شناختي مسلمانان نشان مي‌دهد كه نظريه‌ي دلالت ميان آنها به‌صورت طيفي از دلالت منطقي تا دلالت زباني، و بيشتر متأثر از رويكرد منطقي است؛ حال‌آنكه قرآن كريم و روايات در فضاي «زبان طبيعي» صادر شده‌اند. از‌اين‌رو بايسته است دلالت الفاظ كتاب و سنت در ساختار دلالت زباني تبيين گردد؛ نه دلالت منطقي. درنتيجه، دلالت الفاظ علاوه‌بر «سياق متن» به «كاربرد» نيز وابسته و فعاليت «تفسير» در آن نقش‌آفرين خواهد بود. براين‌پايه «كاربرد»، در تفسير قرآن كريم: موقعيت الفاظ در فضاي نزول و خطاب آيات، و در روايات: مورد و موقعيت صدور حديث است. ريزگان و كاربست اين رويكرد در علوم قرآن و حديث، پژوهش‌هايي جداگانه مي‌طلبد.