نقش‌آفريني بلديه در ميدان سياستگذاري اجتماعي شهري در ايران؛ از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامي

اين مقاله در تلاش است جايگاه بلديه در ميدان سياستگذاري اجتماعي شهري در ايران بر اساس اسناد قانوني بالادستي و مصوبات مربوطه را توضيح دهد. همزمان با انقلاب مشروطه و با روي كار آمدن مجلس شوراي ملي در سال 1286 ه.ش كه زمينه‌ساز ظهور دولت مدرن در ايران است، بازيگران حاكميتي در سطح شهر نيز نقش جديدي را تقبل مي‌كنند. شهرداري‌ها به بازيگر اصلي در كمك به دولت به منظور تامين رفاه گروه‌هاي اجتماعي آسيب‌پذير تبديل شده و خدمات رفاهي مختلفي را به اين گروه‌ها ارائه مي‌دهند و نوعي شهرداري ترميمي متولد مي‌شود. در مقاله حاضر با تكيه بر روش تاريخي و تحليل اسناد، سعي شده كليه قوانين مربوط به شهرداري‌ها طي دوره 70 ساله مشروطه تا انقلاب اسلامي بررسي و مضامين مربوط به تامين رفاه شهروندان و گروه‌هاي اجتماعي، كشف و استخراج گردد. يافته‌ها حاكيست كه ابتدا شهرداري‌ها به عنوان يك بازيگر ترميمي حداقلي در حوزه تامين رفاه شهروندان نقش ايفا مي‌كردند اما با استقرار دولت توسعه‌گراي مدرن، گروه‌هاي اجتماعي متنوعي به هدف سياستگذاري شهرداري‌ها تبديل شدند و تامين خدمات رفاهي متنوع‌تري توسط اين نهاد انجام شد. تشديد روند توسعه و مهاجرت گسترده به شهرها و شكل‌گيري طبقه فرودستان شهري، سياستگذاري اجتماعي «كاهش فقر شهري» را پيچيده‌تر كرد و نقش شهرداري‌ها را پررنگ‌تر نمود. با اين اوصاف، شهرداري به يكي از مهمترين موانع نهادي موجود بر سر راه كاهش فقر شهري تبديل شد و گروه‌هاي اجتماعي درگير در اقتصاد غيررسمي شهر تحت عنوان دستفروشان و دوره‌گردها را تا حدودي از چرخه زندگي شهري حذف كرد.