تحليلي بر چالش‌هاي روستاهاي سيل‌زده استان گلستان (مطالعه موردي: روستاهاي بخش مركزي شهرستان آق‌قلا)

در دهه اخير تعداد وقوع سيل نسبت به دهه 1340 حدود 10 برابر شده است. در فروردين ماه سال 1398 در بسياري از استان‌هاي ايران از جمله استان گلستان به ويژه شهرستان آق قلا در اثر بارش شديد و ناگهاني باران، سيل بزرگي رخ داد كه با خسارت‌هاي سنگين مالي فراوان همراه بود. نوع تحقيق حاضر كاربردي و از نظر روش توصيفي تحليلي و ميداني است. جامعه آماري تحقيق حاضر خانوارهاي شش روستاي بخش مركزي شهرستان آ ق قلا هستند كه بر اساس سرشماري سال 1395 داراي 4639 خانوار است. تعداد نمونه ها با استفاده از فرمول كوكران 270 نفر انتخاب شدند و پايايي ابزار تحقيق نيز با استفاده از ضريب آلفاي كرون باخ براي مولفه هاي مورد بررسي تحقيق برابر با 82/0 به دست آمده است. تعداد نمونه هاي انتخاب شده بعد از سنجش با بهره گيري از نرم افزار spss و با استفاده از آزمون هاي تحليل همبستگي، فريدمن، كروسكال واليس  و آنوا/ دانكن مولفه ها مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. نتايح تحليل همبستگي كاي اسكوئر نشان مي دهد كه رابطه هريك از عوامل بررسي شده با ميزان خسارت وارده ناشي از سيل در روستاهاي مورد مطالعه تا سطح اطمينان 99 درصد است. همچنين نتايج حاصل از آزمون فريدمن تفاوت معنادار در سطح اطمينان 99 درصد را نشان مي‌دهند. طبق نتايج به‌دست‌آمده از آزمون كروسكال واليس به لحاظ مؤلفه‌هاي طبيعي در ميزان خسارت وارده تفاوتي بين روستاها وجود ندارد و تنها براي مؤلفه تجاوز به حريم رودخانه و ساخت‌وساز در حريم آن بين روستاها تفاوت معنادار در سطح 95 درصد مشاهده مي‌شود. نتايج آزمون آنوا براي مقايسه ميانگين خسارت وارده به بخش هاي مختلف نشان مي دهد كه تفاوت معنادار و 99 درصدي بين روستاها وجود دارد. براين اساس روستاهاي مختلف از طريق آزمون تعقيبي دانكن گروه بندي شدند كه ميزان خسارت وارده را تبيين مي كنند. علت خسارت متفاوت روستاها وابسته به شيب اراضي، ارتفاع روستا نسبت به سطح دريا و به خصوص نزديكي به رودخانه هاي طغياني قره سو و گرگان رود مي باشند، به طوري كه بخاطر بارندگي شديد در بازه زماني كم روستاهاي صحنه سفلي، دوگونجي و يامپي اگرچه دچار آبگرفتگي شدند، اما خسارت كمتري را نسبت به روستاهاي قانقرمه، يلمه خندان و چن سولي متحمل شدند. علاوه بر موارد مذكور عدم لايروبي رودخانه ها، تجاوز تدريجي به حريم آن و نابودي بستر اتفاقي رودخانه ها نيز بر شدت اثرات تخريبي سيل در روستاهاي مورد مطالعه افزوده است.