سنجش وضعيت مولفه هاي شكوفايي شهري (مطالعه موردي: كلانشهر تبريز)

Assessing the Status of Urban Prosperity Indicators (Case Study: Tabriz Metropolis)

مقدمه‌: امروزه به دنبال گسترش شهرنشيني و رشد فزايند‌ه‌ي جمعيت‌، توسعه شهرها با مشكلات متعدي مواجه مي‌باشد. از اين‌رو براي پاسخگويي به مشكلات توسعه شهري و در نهايت رسيدن به توسعه پايدار رويكردهاي متعددي ارائه شده‌اند. در اين راستا رويكرد شكوفايي براي رسيدن به توسعه متعادل و متوازن و پايداري در شهرها مطرح شده است. هدف پژوهش : مقاله حاضر درصدد اولويّت‌بندي نواحي شهري تبريز به لحاظ ابعاد پنجگانه شكوفايي شهري مي‌باشد. روش تحقيق توصيفي- تحليلي بوده و به لحاظ هدف كاربردي مي‌باشد. روش‌شناسي تحقيق‌: براي نيل به هدف تحقيق، ابتدا، عوامل دخيل در شكوفايي كلانشهر تبريز، در قالب ابعاد پنج‌گانه شكوفايي شامل بهره‌وري، توسعه‌زيرساخت، كيفيت‌زندگي، برابري و پايداري محيط‌زيست، استخراج شده‌اند و ارتباط آنها توسط نرم‌افزار MICMAC به صورت ساختاري بررسي و پانزده عامل كليدي استخراج شده‌اند. در اين مرحله اطلاعات مكاني عوامل كليدي از نقشه‌هاي شهري و اطلاعات غير‌مكاني نيز از داده‌هاي سرشماري نفوس و مسكن استخراج مي‌شوند. و با تلفيق سيستم‌هاي اطلاعات جغرافيايي و سيستم‌هاي پشتيبان تصميم‌گيري اطلاعات بدست آمده تجزيه و تحليل شده و نهايتاً نواحي شهري به لحاظ عوامل پيشران شكوفايي با مدلOreste رتبه‌بندي ‌گرديد. قلمروجغرافيايي‌: محدوده مورد شهر تبريز مي‌باشد. كه در شمال غربي ايران واقع شده و مركز استان آذربايجا‌ن‌شرقي است. يافته ها و بحث‌: در بررسي و مقايسه نواحي 38‌گانه تبريز بر مبناي شرايط موجود پانزده عامل كليدي شكوفايي مشخص گرديد كه هسته مركزي شهر و بازار، شهرك باغميشه و رشديه، بخش‌هايي از شهرك ارم و رضوانشهر، ياغچيان، گلشهر، پرواز، وليعصر جنوبي، زعفرانيه و ائل‌گلي به لحاظ شكوفايي در رده بسيار بالا قرار دارند. اين نواحي 25/43 درصد از جمعيت و 22/16 درصد از مساحت تبريز را به خود اختصاص داده‌اند. همچنين مطالعات نشان داد كه محلات كركج، كوي ايرادك، ملازينال، ايده‌لو، سيلاب قوشخانه، رسالت، جلاليه، رازي، خليل‌آباد، ارم و فرودگاه جزء نواحي با شكوفايي بسيار ضعيف مي‌باشند. اين نواحي يا جزء نواحي صنعتي بوده و يا بافت آشفته و متراكم حاصل از توسعه‌هاي شتابان غيرقانوني و فاقد برنامه در دهه‌هاي اخير مي‌باشند و 18/82 درصد از جمعيت و 31/48 درصد از مساحت تبريز را به خود اختصاص داده‌اند. نتايج‌: نتايج حاصل نشان مي‌دهد كه نواحي 8-1، 2-2، 1-5، رتبه‌هاي اول تا سوم را به لحاظ شكوفايي دارا مي‌باشند. و نواحي 1-10، 6-5 و 2-10 به ترتيب سه رتبه آخر را در شكوفايي شهري در بين نواحي 38 گانه تبريز به خود اختصاص داده‌اند.

Introduction: Today, urbanization and population growth have led to the development of cities with numerous problems. Hence, several approaches have been proposed to answer the problems of urban development and ultimately achieve sustainable development. In this regard, urban prosperity has been proposed to achieve balanced and harmonious and sustainable development in cities. The present paper aims to prioritize the urban areas of Tabriz metropolis in terms of five dimensions of urban prosperity. This research is applied in terms of purpose and is descriptive-analytical in terms of method. Methodology: In order to achieve this goal, all factors involved in the development and prosperity of the metropolis of Tabriz, in the form of five dimensions of prosperity including productivity, infrastructure, quality of Life, equity and inclusion, environmental sustainability have been extracted. an‎d their relationship has been evaluated structurally by the MICMAC software and fifteen key factors have been extracted. At this stage, spatial data from existing urban maps and non-spatial data from housing census data have been extracted. And, by integrating geographic information systems and decision-making Support Systems, information was analyzed and ultimately, urban areas were ranked in terms of prosperity key factors with the Oreste model. Geographical area of research: The area is the city of Tabriz located in northwestern Iran and is the capital of East Azerbaijan province. Results and discussion: By studying the 38 districts of Tabriz, based on the existing conditions, the fifteen key factors of prosperity revealed that the core of the city and the bazaar, Baghmehisheh and Roushdiyah, parts of the cities of Eram and Rezvanshahr, Yaghchian, Golshahr, Valiasr, Zafaraniye, and Ehle Goli are neighborhoods with very solid prosperity. These areas 25.43% of the population and 22.16% of the area of Tabriz have been allocated. Studies have also shown that the neighborhood of Karkaj, Iradak, Malazinal, Idelo, Sylab Ghoshneh, Resalat, Jalaliyeh, Razi, Khalil Abad, Eram, and the airport are very weak prosperity areas. These areas are either industrial areas or turbulent and congested texture resulting from unplanned and accelerated development in recent decades. an‎d 18.82% of the population and 31.48% of the area of Tabriz have been allocated. Conclusion: The results of the study indicate that the areas 8-1, 2-2, 5-1 have the first to third ranks in terms of prosperity. an‎d areas 10-1, 5-6 and 10-2. an‎d areas of 10-2, 5-6, and 10-1 are on the last three ranks in terms of indicators urban prosperity.