راهبردهاي اجرايي كاهش تغيير كاربري اراضي كشاورزي (مطالعه موردي: شهرستان بينالود)

Implementation Strategies for Reducing the Change of Agricultural Land Use (Case study: Binalood County)

مقدمه: موضوع كاربري زمين طي چند سال گذشته به دليل درك تأثير تغيير كاربري زمين بر عملكرد سامانه زمين بسيار مورد توجه قرار گرفته تاجايي كه امروزه مسأله تغيير كاربري‌اراضي از مهم‌ترين چالش‌ها در نظام مديريت منابع طبيعي و انساني محسوب مي‌شود. هدف پژوهش: بر اين اساس پژوهش حاضر در تلاش است به كمك ابزارهاي برنامه ريزي استراتژيك، راهبردهاي اجرايي مطلوب به منظور كاهش تغيير كاربري اراضي كشاورزي را شناسايي و ارائه نمايد. روش شناسي تحقيق: روش تحقيق توصيفي- تحليلي بوده و از دو ابزار SWOT-QSPM استفاده گرديده است. از مجموع 14روستاي شهرستان بينالود كه طي سال‌هاي اخير داراي تغييركاربري غيرمجاز كشاورزي بوده اند، 8 روستاي بالاي 100 مورد تغيير كاربري‌اراضي، به عنوان نمونه انتخاب گرديد. واحد تحليل خبرگان روستايي آشنا به محيط داخلي و خارجي در ارتباط با موضوع تحقيق و روش نمونه‌گيري گلوله برفي بوده است. قلمروجغرافيايي پژوهش: محدوده مورد مطالعه در اين پژوهش روستاهايي كه داراي بيش ترين مقدار تغيير كاربري اراضي در شهرستان بينالود، واقع در استان خراسان رضوي بودند. يافته ها و بحث: براساس مطالعات اكتشافي، 18 نقطه قوت و فرصت به عنوان مزيت و 29 نقطه ضعف و تهديد به عنوان محدوديت و تنگنا پيش روي تغيير كاربري‌اراضي كشاورزي شهرستان بينالود شناسايي گرديد و نظرات سه گروه خبره و مطلع محلي در قالب پرسشنامه در مورد عوامل داخلي و خارجي شناسايي شده، در طيف ليكرت سوال گرديد. نتايج تحقيق نشان داد كه در ماتريس SWOT با توجه به امتياز 2/242=IFE و 769/2=EFE، به منظور كاهش تغيير كاربري‌اراضي كشاورزي، راهبردهاي محافظه كارانه (حداكثر-حداقل) بهينه شناخته شد. در ادامه 6 راهبرد شناسايي‌شده به كمك ماتريس برنامه‌ريزي استراتژيك كمي(QSPM)، اولويت‌بندي گرديد. نتايج: در اين زمينه مهمترين راهبرد «ساماندهي به ساخت و سازهاي بي رويه و غيراصولي با اجراي برنامه‌هاي نظارتي دولتي » با امتياز 1.211 شناسايي گرديد. لذا ضروري است تغييرات كاربري زمين، توسط مديريت صحيح زمين كنترل گردد.

Introduction Land use issue over the past few years Due to the great importance of land use change has received much attention So much so that today the issue of land use change is one of the most important challenges in the natural and human resource management system. َGoal: according to this The present study is trying With the help of strategic planning tools, Identify and present optimal implementation strategies to reduce agricultural land use change. Methodology: The research method is descriptive-analytical and two SWOT-QSPM tools have been used. From a total of 14 villages in Binalood County that have had unauthorized agricultural land use changes in recent years, 8 villages with more than 100 land use changes were selected as a sample. The Rural Experts Analysis Unit was familiar with the internal and external environment in relation to the research topic and snowball sampling method. Geographical area of research: The study area in this study were the villages with the highest amount of land use change in Binalood County, located in Khorasan Razavi province. Results and discussion: Based on exploratory studies, 18 strengths and opportunities were identified as advantages and 29 weaknesses and threats as limitations and problems facing the change of use of agricultural lands in Binalood County were identified. The opinions of the three groups (local informants and managers) were asked in the designed questionnaire. The results showed that in matrix SWOT, according to the score of IFE = 2.242 and EFE = 2.769, conservative (maximum-minimum) strategies were identified in order to reduce the change of use of agricultural lands. The following 6 strategies were prioritized using the Quantitative Strategic Planning Matrix (QSPM). Conclusion: In this regard, the most important strategy of "organizing illegal and unprincipled constructions by implementing government oversight programs" was identified with a score of 1.211. Therefore, it is necessary to control land use changes by proper land management.