مدل ساختاري اثربخشي مدارس از طريق رهبري توزيعي و با نقش ميانجي رفتار شهروندي معلمان

The structural model of schools' effectiveness by distributed leadership with the mediating role of teachers' citizenship behavior

مهمترين دغدغه سازمان‌هاي آموزشي عصر حاضر، ايجاد و بهبود مدارس اثريخش است. با توجه به اهميت نقش رهبري در زمينۀ اثربخشي مدارس، پژوهش حاضر باهدف تعيين نقش ميانجي رفتار شهروندي معلمان در رابطه بين رهبري توزيعي و اثربخشي مدارس انجام شد. طرح پژوهش از نوع همبستگي مبتني بر مدلسازي معادلات ساختاري بود. جامعه آماري شامل كليه معلمان مدارس دولتي شهرستان آستارا در سال تحصيلي 98-97 بود (640N=) كه230 نفراز معلمان از طريق نمونه گيري طبقه‌اي انتخاب شدند. نمونه‌هاي انتخاب‌شده به پرسشنامه رهبري توزيعي، پرسشنامه رفتارشهروندي معلمان و پرسشنامه اثربخشي مدارس وپاسخ گفتند. تمامي تحليل‌هاي آماري با استفاده از نرم‌افزارهاي SPSS ويراست 26، AMOS ويراست 24 صورت گرفت. جهت آزمون روابط ميانجي از روش بوت استراپ در برنامه ماكرو پريچر و هايز استفاده شد. شاخص‌هاي برازندگي الگويابي معادلات ساختاري نشان دادند كه الگوي پيشنهادي پژوهش حاضر از برازش مطلوبي با داده‌هاي گردآوري شده برخوردار است(07/0RMSEA=، 986/0CFI=، 964/0TLI=، 978/0NFI=، 986/0IFI=). يافته‌ها مشخص ساخت كه رهبري توزيعي تأثير مثبت و معناداري بر رفتار شهروندي معلمان و اثربخشي مدارس دارد. به علاوه، نقش ميانجي رفتار شهروندي معلمان در رابطه بين رهبري توزيعي و اثربخشي مدارس معنادار مي‌باشد. سطوح بالاتر رفتار شهروندي در معلمان، اثر سازندۀ رهبري توزيعي را بر اثربخشي مدارس مي‌افزايد.

The most important concern of today's educational organizations is to create and improve of effectiveness schools. Considering the importance of the role of leadership in the effectiveness of schools achievement, the aim of this study was to determine the mediating role of teachers' citizenship behavior in the relationship between distributive leadership and school effectiveness. The present study was a correlational study based on structural equation modeling. The statistical population of the present study is all teachers of public schools in Astara city in the 98-97 academic year. The total number of teachers is 640, of which 230 teachers were selected through stratified sampling. The selected samples answered the Distributive Leadership Questionnaire, the Teacher Citizenship Behavior Questionnaire and the School Effectiveness Questionnaire. Data were analyzed using SPSS software version 26, AMOS version 24. Bootstrap method was used to analyze mediator relationships in Preacher and Hayes software. Structural equation modeling fit indices showed that the proposed model of the present study has a good fit with the collected data (RMSEA = 0.07, CFI = 0.986, TLI = 0.964, NFI = 0.978, FIFI = 0.986). Findings showed that distributive leadership has a positive and significant effect on teachers' citizenship behavior and on school effectiveness. In addition, teacher citizenship behavior plays a complementary mediating role between distributive leadership and teacher citizenship behavior.